آيا در افزايش سرمايه‌ها شركت كنيم؟

در بازار سرمایه، یکی از اصطلاحاتی که همواره با آن روبرو هستیم، افزایش سرمایه است. شرکت‌ها بنا به دلایل مختلفی اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند و با توجه به روش منتخب آن‌ها، اتفاقات گوناگونی رخ خواهد داد. در واقع عواملی چون تورم، افزایش نرخ سود بانکی، افزایش مداوم قیمت‌ها و نوسانات نرخ ارز سبب می‌شوند تا شرکت‌ها از افزایش سرمایه استفاده کنند. حال سوالی که ذهن بسیاری از افراد را درگیر می‌کند این است که آیا در افزایش سرمایه‌ها شرکت کنیم؟ برای پاسخ به این سوال لازم است تا درباره افزایش سرمایه، روش‌های آن و اتفاقات پیش رو بعد از هر یک، اطلاعات کسب کنیم که در این مقاله به بررسی این موارد خواهیم پرداخت:

افزایش سرمایه چیست؟

شرکت‌ها، با هدف تامین منابع مالی مورد نیاز یا اصلاح ساختار مالی خود، از افزایش سرمایه استفاده می‌کنند. در این روش، شرکت‌ها با انتشار سهام جدید و خرید از سمت سهام‌داران خود، اقدام به تامین نیازهای مالی موجود می‌کنند. این فرآیند یا به واسطه دریافت منابع مالی از سهام‌داران یا از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌های شرکت انجام می‌شود. در ادامه به بررسی انواع مختلف افزایش سرمایه خواهیم پرداخت:

انواع روش‌های افزایش سرمایه

به طور کلی، تفاوت اصلی افزایش سرمایه‌ها، از تفاوت محل تامین سهام جدید، نشات می‌گیرد. در ادامه به بررسی 4 نوع افزایش سرمایه خواهیم پرداخت:

1- افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها

به دلیل وجود تورم، دارایی‌های اصلی شرکت‌ها نیز در گذر زمان دچار تفاوت ارزشی می‌شوند. این تفاوت ارزش، امکان افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها را برای شرکت فراهم می‌کند. در این روش دارایی‌های ثابتی مانند ساختمان، زمین، ماشین‌آلات و … مورد ارزیابی مجدد قرار می‌گیرند. یکی دیگر از شرایطی که سبب وقوع این نوع از افزایش سرمایه می‌شود، رکود اقتصادی است. در واقع به دلیل افت ارزش شرکت‌ها نزد نهادهای مالی در زمان رکود، همواره شرکت‌ها در تلاش هستند تا از رکود جلوگیری کنند و برای افزایش سود و تعیین سقف اعتبار خود نزد بانک‌ها، اقدام به بالابردن حقوق صاحبان سهام خود می‌کنند. شرکت‌هایی که در رکود به سر می‌برند، امکان افزایش سرمایه از محل آورده نقدی یا سود را ندارند.

در این روش پس از به روز‌رسانی دارایی‌ها، سهام شرکت بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و به دلیل بالارفتن اعتبار آن نزد بانک، سهام‌داران عمده نیز سهام را با میل بیشتری نگه‌می‌دارند. این نوع از افزایش سرمایه سبب رونق چرخه تولید و سوددهی برای شرکت‌های دچار رکود می‌شود. در این روش تعداد سهام سرمایه‌گذاران، بر اساس میزان افزایش سرمایه، افزایش پیدا می‌کند اما درصد مالکیت سهام‌دار، ثابت باقی‌می‌ماند. ایراد موجود در این روش، عدم ورود سرمایه جدید و تغییر ارزش ذاتی سهم است و مزیت آن را می‌توان بهبود ساختار مالی بر مبنای دارایی شرکت دانست.

2- افزایش سرمایه از محل سود انباشته (سهام جایزه)

شرکت‌ها درصدی از سود سالانه را در حساب سود انباشته خود باقی‌می‌گذارند. این مبلغ بعد از مدتی تبدیل به سرمایه قابل توجهی می‌شود و به شرکت امکان افزایش سرمایه از محل سود انباشته را می‌دهد. در این روش نقدینگی جدیدی وارد شرکت نمی‌شود و فقط بخشی از سود انباشته به دارایی شرکت اضافه می‌شود که در ازای آن، تعداد سهام سرمایه‌گذاران افزایش پیدا می‌کند و به آن سهام جایزه می‌گویند. سرمایه‌گذاران در مقابل این سهام نیاز نیست پولی پرداخت کنند و این روش سبب بهبود ساختار مالی شرکت می‌شود.

3- افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال‌شده سهام‌دار

شرکت‌ها در مواقعی که سود انباشته مناسبی نداشته باشند و از طرفی نیاز به تامین منابع مالی جدید برای توسعه خود داشته باشند، اقدام به تامین منابع مالی خود از محل آورده نقدی سهام‌داران می‌کنند. در ابتدا حق استفاد از سهام اضافه شده به دلیل افزایش سرمایه، به سهام‌داران فعلی شرکت با نام حق تقدم داده می‌شود و سهام‌داران در مدت‌زمان دو‌ماهه پذیره‌نویسی، می‌توانند به دو روش اقدام کنند. اول اینکه مبلغ اسمی (100 تومان) را برای تبدیل هر حق تقدم به سهم، پرداخت کنند که در این روش پس از طی شدن مراحل افزایش سرمایه، حق تقدم به سهام عادی تبدیل و به پرتفوی سهام‌داران اضافه می‌شود. مورد دوم امکان فروش آن است. در مدت‌زمان دو‌ماهه موجود مانند سایر سهام عادی، امکان فروش حق تقدم وجود دارد، اما بعد از آن متوقف می‌شود.

4- افزایش سرمایه از روش صرف سهام

در این روش شرکت در ازای هر برگه سهم، مبلغی بیش از ارزش اسمی آن را دریافت می‌کند. در واقع از طریق پذیره‌نویسی، اقدام به فروش سهام خود با مبلغی بیشتر از ارزش اسمی آن می‌کنند و مابه‌التفاوت مبلغ اسمی و فروش را یا به حساب انباشته می‌افزایند یا در ازای آن، سهام جدید به سهام‌داران قبلی خود می‌دهند. در واقع صرف سهام، به تفاوت ارزش بازاری و اسمی سهم اشاره دارد و امکان اضافه‌شدن ارزش به دارایی شرکت، تقسیم سود نقدی به سهام‌داران قبلی و دادن سهام جدید به سهام‌داران قبلی وجود خواهد داشت.

منظور از مطالبات حال‌شده چیست؟

در واقع به مطالبات سهام‌داران از شرکت دلالت دارد و در زمان افزایش سرمایه، دارایی مورد نیاز از مطالبات آن‌ها کسر خواهد شد و نیازی به پرداخت وجه ندارند. این دارایی، به سرمایه آن‌ها و شرکت اضافه خواهد شد. مزایای این روش، ورود نقدینگی جدید و کمک به سوددهی است و معایب آن نیز عدم تمایل بخش اعظمی از سهام‌داران به پرداخت حق تقدم و زمانبر‌بودن آن است.

قیمت سهم و ارزش دارایی پس از افزایش سرمایه

با توجه به روش افزایش سرمایه، فرمول محاسبه قیمت تئوری یک سهم متفاوت است اما به طور کلی، پس از افزایش سرمایه، قیمت کاهش پیدا می‌کند. دلیل کاهش قیمت این است که با افزایش تعداد سهم و تقسیم دارایی بر آن‌ها، قیمت کمتر می‌شود. ضمنا میزان دارایی افراد پس از افزایش سرمایه تغییر نخواهد کرد به دلیل اینکه بر مبنای درصد افزایش سرمایه و به تعداد سهام قبلی سرمایه‌گذاران، افزوده خواهد‌ شد. به طور کلی یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای افزایش سرمایه، افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهام‌داران و تخصیص حق تقدم به آن‌ها است.

آیا در افزایش سرمایه‌ها شرکت کنیم؟

به طور کلی تورم، افزایش قیمت‌ها، افزایش نرخ بهره بانکی و بسیاری از عوامل دیگر باعث افزایش سرمایه شرکت‌ها می‌شود. این فرآیند به دلیل اینکه باعث رشد و سوددهی شرکت‌ها می‌شود و در راستای تامین منافع مالی سهام‌داران، تصمیمی مطلوب است، با اینکه دارایی سهام‌دار را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد، سبب کاهش قیمت می‌شود. در واقع افزایش سرمایه، باعث استقبال و مورد توجه قرار‌گرفتن بیشتر سهم می‌شود. ضمنا افزایش سرمایه در حالت کلی، ملاکی برای درک ارزش سهم نیست، چراکه ممکن است بر اساس رفتارهای هیجانی سبب افزایش تقاضا برای یک سهم شده باشد. به طور کلی برای شرکت در افزایش سرمایه باید به شرایط کلی شرکت، منطق موجود برای افزایش سرمایه و درصد آن توجه داشته باشید.

در کدام افزایش سرمایه‌ها شرکت کنیم؟

پاسخ قطعی به این سوال امکان‌پذیر نیست، چرا‌که هر کدام از روش‌های افزایش سرمایه، مناسب عده‌ای است و بر مبنای شرایط کلی شرکت اتفاق می‌افتد. به طور کلی لازم به ذکر است که افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، بهترین روش برای شرکت‌ها است، چراکه باعث ورود نقدینگی به شرکت می‌شود اما برای همه شرکت‌ها مناسب نیست. برای شرکت‌های زیان‌ده، روش تجدید ارزیابی دارایی‌ها مناسب است، چرا‌که بدون نیاز به آورده نقدی ساختار شرکت را اصلاح می‌کند و سبب سوددهی می‌شود. از طرفی به دلیل اینکه پس از واریز سهام به پرتفو، قیمت سهم مستعد رشد می‌شود، بهترین روش از نظر سرمایه‌گذاران است.

کلام آخر

همواره شرکت‌های بورسی برای تامین منابع مالی مورد نیاز یا اصلاح ساختار مالی خود، اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند. این افزایش سرمایه یا به واسطه منابع مالی آورده شده توسط سهام‌داران اتفاق می‌افتد، یا به واسطه بالا رفتن حجم سود انباشته و از محل آن تامین می‌شود. مورد بعدی افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌ها است، که برای شرکت‌های زیان‌ده مناسب است. عموما بعد از فرآیند افزایش سرمایه، قیمت سهام به دلیل افزایش واحد، کاهش پیدا می‌کند. برای انتخاب افزایش سرمایه درست، باید به شرایط کلی، منطق و درصد افزایش سرمایه توجه داشته باشیم. به طور کلی افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و صرف سهام، بهترین نوع از دید شرکت‌ها است و افزایش سرمایه از طریق سود انباشته و تجدید ارزیابی دارایی‌ها، بهترین نوع از دید سهام‌داران است. به خاطر داشته باشید یکی از رایج‌ترین روش‌های افزایش سرمایه، تامین از محل آورده نقدی سهام‌داران و دریافت حق تقدم برای آن‌ها است.