شرایط پذیرش شرکت های جدید در بورس و فرابورس

عرضه سهام شرکت‌ها در بازار بورس یا فرابورس، یک رخداد مثبت برای بازار سرمایه، سهامداران و خود شرکت تلقی می‌شود. پذیرش شرکت های جدید در بورس و فرابورس معافیت مالیاتی 5 و 10 درصدی را برای آنها در بر دارد. شفافیت مالی، انتشار گزارش‌ها در سایت کدال و نظارت دقیق سازمان بورس، باعث امنیت و اعتماد بیشتر سهامداران می‌شود و در نهایت هر نوع سرمایه‌گذاری که عموم مردم در آن شرکت کنند، رونق بازار سرمایه را در پی دارد. شرکت‌ها برای استفاده از این امتیاز و انتشار سهام در بازار سرمایه، باید شرایط خاصی را فراهم کنند. در ادامه این مطلب شرایط پذیرش شرکت های جدید در بورس و فرابورس را بررسی می‌کنیم.

شرایط پذیرش شرکت های جدید در بورس

شرایط پذیرش شرکت های جدید در بورس به دو بخش عمومی و خاص تقسیم می‌شود. طبق دستور‌العمل مصوب سازمان بورس و اوراق بهادار شرایط عمومی به شرح زیر است:
1- ثبت نزد سازمان
2- نبود محدودیت قانونی موثر برای نقل و انتقال با اعمال حق رأی توسط صاحبان سهام
3- سهام با نام و دارای حق رأی باشد و تمام بهای اسمی آن پرداخت شده باشد
4- تابعیت شرکت حتما باید ایرانی باشد
5- شخصیت حقوقی شرکت باید سهامی عام باشد
ضوابط دستورالعمل در دی ماه 1386 منتشر و در اردیبهشت 1390 اصلاحیه‌ای برای آن صادر شد. شرایط مذکور نکاتی دارند که در ادامه به آنها اشاره می‌شود.
اگر شرکت سهامی خاص باشد، می‌تواند هم‌زمان با ثبت درخواست نزد سازمان بوررس، اقدامات لازم در رابطه با تغییر شخصیت حقوقی به سهامی عام را انجام دهد. البته تا قبل از درج نام شرکت در فهرست نرخ‌های بورس، شخصیت حقوقی شرکت باید تغییر کرده باشد.
اگر بخش عمده‌ای از سهام یا دارایی شرکت به دلایلی مثل وام بانکی یا موارد قضایی، به عنوان وثیقه استفاده شده باشد یا به دلیل بدهی مالیاتی، در نقل و انتقال مشمول محدودیت قانونی شود، نمی‌تواند پذیرش بورسی بگیرد.
اگر سهام شرکت بی نام باشد، لازم است سه دوره آگهی با فاصله پنج روز در روزنامه‌های کثیرالانتشار درج شود و اطلاع‌رسانی عمومی صورت گیرد. سپس صاحبان سهام باید در مهلت معین (که لزوما کمتر از 6 ماه است) برای تبدیل سهام خود به مرکز شرکت مراجعه کنند. دقت کنید در آگهی باید ذکر شود که پس از انقضای مهلت معین، سهام بی نام شرکت باطل خواهد شد.
حسابرس شرکت باید لزوما از بین افراد معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار انتخاب شده باشد. در غیر اینصورت حسابرس شرکت در مجمع عمومی عادی یا مجمع عمومی فوق العاده تغییر می‌کند و حسابرس معتمد جایگزین فرد می‌شود. دقت کنید پذیرش قطعی شرکت در بورس، مشروط به ارائه صورت مالی حسابرسی شده (حداقل آخرین دوره منتهی به پذیرش) توسط حسابرس معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار است.

شرایط خاص برای پذیرش شرکت های جدید در بورس

بازار بورس به سه بخش: تابلوی اصلی بازار اول، تابلوی فرعی بازار اول و بازار دوم تقسیم می‌شود و منظور از شرایط خاص برای پذیرش شرکت های جدید در بورس، تفاوت در همین سه بخش است. مثلا میزان سرمایه شرکت، تعداد سهامداران و سهام شناور از عوامل مهم در تعیین جایگاه شرکت در بازار بورس هستند.
در جدول زیر شرایط خاص برای پذیرش شرکت های جدید در بورس را به صورت کامل مشاهده می‌کنید:

شرایط پذیرش شرکت های جدید در فرابورس

با مطالعه بخش قبلی، متوجه شدیم که پذیرش شرکت‌ها در بورس قوانین سختی دارد و شرکت‌های کوچک‌تر با سرمایه کمتر نمی‌توانند مجوز بورسی اخذ کنند. اما آیا این موضوع بازار سرمایه را محدود نمی‌کند؟ قطعا اگر فقط شرکت‌های بزرگ در بازار سرمایه به فعالیت بپردازند، مفاهیمی مانند گردش پول، مشارکت عموم مردم و رشد شرکت‌ها بی‌معنی می‌شود. به همین دلیل برای حضور شرکت‌های کوچکتر در بازار سرمایه، بازار فرابورس ایران در سال 1387 راه‌اندازی شد. در ادامه شرایط پذیرش شرکت های جدید در فرابورس، قوانین و دستورالعمل‌های مربوط به آن را بررسی می‌کنیم.
شرایط پذیرش شرکت های جدید در فرابورس را نمی‌توان به صورت یک سری قوانین واحد بررسی کرد، چرا که فرابورس ایران از 7 بازار تشکیل می‌شود. هر بازار کارکردی مجزا دارد، قوانین مخصوص به خود را شامل می‌شود و اگرچه گاهی تشابهاتی در قوانین به چشم می‌خورد، اما به هر حال برای اخذ پذیرش، حتما باید شرایط مربوط به بازار هدف فراهم باشد.

انواع بازارهای فرابورس

فرابورس ایران با توجه به تنوع، گستردگی و سهولت پذیرش، امکان ورود شرکت‌های کوچک به بازار سرمایه را فراهم کرده است. این امکان تاثیر زیادی در رشد شرکت، گردش پول و رونق اقتصادی دارد. از طرفی سرمایه‌گذار کارمزد کمتری را (نسبت به بورس) برای سرمایه‌گذاری در فرابورس پرداخت می‌کند.
انواع بازارهای فرابورس به شرح زیر هستند:
1- بازار اول فرابورس
2- بازار دوم فرابورس
3- بازار سوم فرابورس (بازار عرضه)
4- بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME) فرابورس
5- بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس
6- بازار پایه فرابورس (زرد- قرمز- نارنجی)
7- بازار ابزار مشتقه فرابورس

پذیرش شرکت های جدید در فرابورس

بیشترین معاملات فرابورس، مربوط به بازارهای اول، دوم، SME و پایه است. بنابراین شرایط پذیرش شرکت های جدید در فرابورس را برای این چهار بازار در جدول زیر بررسی می‌کنیم.

سخن آخر
در ایران بازارهای گوناگونی مثل بورس، ملک، طلا، سکه و… برای سرمایه‌گذاری وجود دارد و هر کدام از این بازار ها قوانین و شرایط خاصی را شامل می‌شوند. اما در این بین بازار بورس و فرابورس از اهمیت ویژه‌های برخوردارند و دلیل آن درصد مشارکت مردم و حجم معاملات این بازارها است. در واقع مخاطبان بازارهای دیگر، قشر محدودی هستند اما در بازار بورس همه افراد جامعه، با هر میزان دارایی به سرمایه‌گذاری می‌پردازند. بنابراین سخت‌گیری دولت درباره بورس و فرابورس بیش از مابقی بازارها است. شرایط پذیرش شرکت های جدید در بورس و فرابورس بسیار سخت‌گیرانه تنظیم شده است، نظارت بر عملکرد آنها توسط سازمان بورس انجام می‌شود و همه جزئیات در اختیار سهامداران قرار می‌گیرد.