سهام دفاعی یا تدافعی (Defensive stock) چیست؟

برای موفقیت در بازار سرمایه، یکی از روش‌های مرسوم این است که سبدی متشکل از چند مدل سهام داشته باشیم، چرا که در دوره‌های اقتصادی مختلف، باعث کاهش زیان ما می‌شوند. یکی از این انواع، سهام دفاعی یا تدافعی است. این نوع از سهام معایب و مزایای خاص خود را دارند و به دلیل پایداری آن‌ها، در دوران رکود به حفظ سرمایه کمک می‌کنند. سهام تدافعی با نام سهام غیر تناوبی نیز شناخته می‌شود. در ادامه به بررسی این نوع از سهام خواهیم پرداخت و شرکت‌هایی که سهام آن‌ها تدافعی محسوب می‌شود را ذکر خواهیم کرد.

سهام دفاعی یا تدافعی چیست؟

سهام تدافعی در واقع به سهامی گفته می‌شود که در تمام نوسانات بازار، ثبات خود را حفظ می‌کند و ریسک بسیار پایینی دارد. این سهام در دوران رکود و رشد، سود ثابتی را برای سهام‌داران خود ایجاد می‌کنند. سهام دفاعی ارتباطی با شاخص بازار ندارد و به نوعی با قدرت و بدون تناوب است. این سهام در زمان رکود باعث حفظ سرمایه می‌شود و البته در زمان رشد‌های ناگهانی نیز به آرامی صعود می‌کند. سهام تدافعی حجم تقاضای ثابتی دارد و توصیه می‌شود که سهام‌داران در سبد سهام خود از این گونه سهم‌ها نیز استفاده کنند. در واقع به زبانی دیگر به سهام شرکت‌هایی که نیاز‌های اساسی افراد را تامین می‌کنند و همواره تقاضا برای خرید آن‌ها وجود دارد، سهام تدافعی می‌گویند.

مزایای سهام دفاعی

در ادامه به بررسی مزایای اصلی سهام تدافعی خواهیم پرداخت:

سود ثابت و مداوم

به دلیل اینکه شاخص بازار تاثیری بر این سهام ندارد، سود ثابت و مستمری در بلند مدت به همراه دارند.

نرخ شارپ بالا

میزان سودی که یک سهم با وجود خطرات احتمالی به سرمایه‌گذارانش می‌دهد، نرخ شارپ گفته می‌شود. سهام تدافعی با نرخ شارپ بالای خود در تمام اوضاع بازار، گزینه‌ای مطمئن و قابل اعتماد هستند.

حداقل ریسک‌پذیری

وجود نوسان در بازار بورس، همواره باعث کاهش ارزش سهم‌های مختلف بوده است. سهام تدافعی به دلیل اینکه وضعیت بازار روی آن‌ تاثیری ندارد، از این نوسانات در امان است و قاعدتا ریسک بسیار پایینی دارد. این نوع از سهام همیشه با ثبات هستند مگر اینکه مشکل اساسی بزرگی رخ دهد.

معایب سهام دفاعی

در ادامه برخی از معایب اصلی این سهام را بیان خواهیم کرد:

سود پایین

در دوران رشد بازار بورس، سهام تدافعی به دلیل روند با ثبات و مستمری که دارند، سود‌دهی پایینی دارند. این در حالی است که سهام‌های پر‌ریسک دیگر در این دوران، سود‌های بالایی ایجاد می‌کنند. به همین جهت این سهام مناسب دوران رشد نیستند و سرمایه‌گذاران در زمان رشد بازار، از سهام‌های پر‌ریسک‌تر استفاده می‌کنند.

وابسته به اقدام سریع در زمان رکود

در بازار سرمایه پس از شروع روند نزولی و از بین رفتن بخشی از سرمایه افراد، سهام‌داران به فکر خروج از سهام خود و ورود به سهام تدافعی می‌افتند. این تغییر، پول از دست‌رفته را بر‌نخواهد گرداند و صرفا از باقی‌مانده سرمایه حفاظت می‌کند. به همین دلیل است که برای جلوگیری از افت سرمایه خود و ورود به سهام تدافعی، باید زمان دقیق را پیش‌بینی کنید.

نمونه‌هایی از سهام دفاعی

اکنون که با مفهوم سهام تدافعی آشنا شدیم، به بررسی انواع شرکت‌هایی که نیاز‌های اساسی مردم را تامین می‌کنند و سهام آن‌ها تدافعی است خواهیم پرداخت.

سهام شرکت‌های خدماتی

سهام شرکت‌های آب، برق، گاز و … که نیاز‌های اساسی مردم را تامین می‌کنند، سهام تدافعی هستند و در بازار خرسی گزینه خوبی برای سرمایه‌گذاری به شمار می‌روند.

سهام شرکت‌های کالا‌های مصرفی

سهام شرکت‌های عرضه کننده مواد غذایی، نوشیدنی، پوشاک، محصولات بهداشتی و لوازم خانگی که مردم در هر بازه زمانی و با هر میزان تورم، باید آن‌ها را تهیه کنند نیز در دسته سهام تدافعی قرار می‌گیرد. مردم برای بقا مجبور به تهیه اقلام اساسی مورد نیاز خود هستند، بنابراین چرخه ثابتی از نقدینگی همیشه وارد این شرکت‌ها می‌شود.

سهام شرکت‌های درمانی

از گذشته سهام شرکت‌های دارویی و تجهیزات پزشکی در گروه سهام تدافعی بوده است، اما امروزه به دلیل رقابت بالایی که در بین شرکت‌های دارویی وجود دارد به اندازه نمونه‌های دیگر تدافعی نیستند، البته بازهم در دوران رکود قابلیت سرمایه‌گذاری دارند. حفظ سلامتی همیشه با تهیه دارو رابطه مستقیم دارد و در برخی از مواقع که بیماری‌های همه‌گیر شیوع پیدا می‌کنند، سود این شرکت‌ها نیز بیشتر می‌شود.

سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات

به دلیل نیاز اساسی مردم به تهیه خانه و مسکن، سهام شرکت‌های املاک و مستغلات نیز در دسته سهام تدافعی است. لازم به ذکر است که شرکت‌های فروش آپارتمان‌های گران، املاک واحد‌های صنعتی و املاکی که وام دارند، برای سرمایه‌گذاری مناسب نیستند.

سهام تدافعی و ضریب بتا

ضریب بتا فاکتوری است که برای اندازه‌گیری و محاسبه ریسک بازار بورس یک سهم به کار می‌رود. در واقع میزان هم بستگی سهم با شاخص کل و میزان نوسان سهم نسبت به بازار را بررسی می‌کند. اگر ضریب بتا صفر باشد، بدین معنی است که سهام با نوسانات بازار تغییر نخواهد کرد. سهام تدافعی، ضریب بتایی بین ۱- تا ۱+ دارند. اگر این ضریب بیش از یک باشد، به این معنی است که سهام با نواسانات موجود در بازار تغییر می‌کند و در صورتی که کمتر از ۱- باشد، یعنی خلاف جهت بازار عمل می‌کند.

چه زمانی سهام تدافعی خریداری کنیم؟

به دلیل اینکه سهام تدافعی ریسک بسیار پایینی دارد و تغییرات شاخص بازار در آن تاثیری ایجاد نمی‌کند، این سهام مناسب افراد ریسک‌گریز است. از طرفی افراد دیگر هم می‌توانند بخشی از سبد خود را به این سهام اختصاص دهند و ریسک معاملات خود را کم کنند.

چرا سهام تدافعی برای برخی از سرمایه‌گذاران جذاب نیست؟

به دلیل ثبات و صعود آرام، این سهام به نوعی نیاز به صبر زیاد دارند و برای برخی از سهام‌داران در اصطلاح خسته کننده هستند. به طور کلی در زمانی که قدرت صعود بازار کم می‌شود اما همچنان افت چندانی اتفاق نیفتاده، بهترین زمان برای تهیه این سهام است. سهام تدافعی در زمان تغییرات روند بازار، به حفظ سرمایه شما کمک خواهند کرد اما در شرایط صعود بازار می‌توان به سهم‌های پر‌ریسک‌تر مراجعه کرد.

شرکت سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات

به دلیل اهمیت این بخش، به طور مجزا توضیحاتی بیان خواهیم کرد. نیاز به سرپناهی برای آرامش و گذراندن ایام، از دیرباز جزو نیاز‌های اساسی و غیر قابل ترک برای مردم بوده‌ است. از این رو همیشه نقدینگی در این بازار در حال چرخش است. مسئله مهم زمانی اتفاق می‌افتد که بازار به سمت رکود حرکت کند. در واقع به دلیل کاهش نقدینگی مردم، تقاضا برای خانه‌های لوکس کاهش پیدا می‌کند. در اثر این کاهش نقدینگی وارد شده به این نوع شرکت‌ها کاهش پیدا می‌کند، که این امر موجب زیان می شود. در واقع تقاضا برای خانه‌های معمول زیاد است و سهام شرکت‌های لوکس یا صنعتی در زمان رکود مناسب نیستند. چرا که افراد به خانه‌های لوکس نیاز واجب ندارند و اولویت با داشتن سرپناه است. پس در زمینه املاک و مستغلات باید به درستی بررسی و مقایسه کنید و شرکتی را انتخاب کنید که تمرکز آن فروش به تمام اقشار است و می‌تواند جمعیت و سرمایه بیشتری را به خود جذب کند.

نکته‌ای که بسیار قابل توجه قرار می‌گیرد این است که در زمان رکود و اختلال در بازارهای مالی، می‌توانید بخش اعظم سرمایه خود را به خرید سهام تدافعی اختصاص دهید . این شرکت‌ها نیاز‌های اساسی را رفع می‌کنند و به دلیل عدم وجود تغییرات محسوس در درآمدشان، باعث حفظ سرمایه و کسب سودی معقول و پایدار می‌شوند.

کلام آخر

یکی از راه‌کار‌های موجود برای حفظ ارزش سرمایه و دوری از ریسک و زیان، سرمایه‌گذاری در سهام تدافعی است. این سهام با شاخص بازار هم بستگی ندارند و در زمان رکود نیز با ثبات و همراه با سودی ثابت، روند مستمر و رو به بالای خود را در بلند مدت طی می‌کنند. شرکت‌هایی که نیاز‌های اساسی جامعه را تامین می‌کنند و مردم فارغ از شرایط مالی و تورم مجبور به تهیه آن‌ها هستند، سهام تدافعی دارند. به دلیل ورود همیشگی نقدینگی از طرفی میزان تقاضای ثابت برای سهام این شرکت‌ها، ریسک و زیان نیز بسیار پایین است و در مقابل روندی پایدار با سودی ثابت دارند. در شرایط رکود بازار، بهترین راه برای حفظ ارزش سرمایه، استفاده از سهام تدافعی است. به طور کلی پیشنهاد می‌شود که سرمایه‌گذاران مقداری از این سهام را در سبد دارایی خود قرار دهند تا بتوانند ریسک و زیان را کاهش دهند.