سهام جایزه چیست؟

یکی از راه‌های رایجی که شرکت‌ها برای تامین منابع مالی خود از آن استفاده می‌کنند، افزایش سرمایه است. در بازار بورس، افزایش سرمایه شرکت‌ها، غالبا به ۴ روش انجام می‌شود. عموما در فرآیند افزایش سرمایه، از محل سود انباشته و تجدید ارزیابی دارایی‌ها، به سرمایه‌گذاران سهام جایزه تعلق می‌گیرد.

در این مقاله به بررسی سهام جایزه، افزایش سرمایه و روش‌های آن خواهیم پرداخت:

تعریف سهام جایزه

به طور کلی به سهامی که در اثر افزایش سرمایه و به صورت رایگان، در بین سهام‌داران یک شرکت توزیع می‌شود، سهام جایزه می‌گویند. این سهام بعد از فرآیند افزایش سرمایه به پرتفو سهام‌داران شرکت اضافه می‌شود و بسیاری از سرمایه‌گذاران طرفدار دریافت این گونه از سهام هستند. نماد شرکت،‌ 48 ساعت قبل از برگزاری مجمع افزایش سرمایه، متوقف می‌شود و بعد از انتشار گزارش مجمع در سایت کدال، می‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد.

افزایش سرمایه و انواع روش‌های آن

تامین منابع مالی، برای توسعه فعالیت‌های شرکت یا اصلاح ساختار مالی آن، موجب می‌شود تا شرکت‌ها اقدام به افزایش سرمایه کنند. تغییر میزان سرمایه شرکت و افزایش سرمایه، به روش‌های مختلفی اتفاق می‌افتد. در ادامه به توضیح و بررسی ۴ روش موجود برای افزایش سرمایه شرکت‌ها خواهیم پرداخت:

1- افزایش سرمایه از محل آورده نقدی در قالب حق تقدم

زمانی که شرکت قصد داشته باشد منابع مالی جدید وارد شرکت کند یا سود مناسب و انباشته‌ای نداشته باشد، از محل آورده نقدی سهام‌داران، اقدام به افزایش سرمایه می‌کند. افزایش سرمایه در این روش از طریق تامین منابع مالی از سوی سهام‌داران انجام می‌شود. به همین خاطر شرکت ابتدا آن‌را با نام حق تقدم نماد، در اختیار سهام‌داران فعلی‌اش قرار می‌دهد. در این روش سهام‌داران به مدت دو ماه (مهلت پذیره‌نویسی)،  فرصت دارند تا یا حق تقدم سهام خود را بفروشند یا با پرداخت مبلغ اسمی، آن‌را تبدیل به سهم و وارد پرتفو خود کنند.

2- افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم

صرف سهام در واقع نمایان‌گر تفاوت قیمت اسمی و قیمت فروش یک سهم است. در این روش، شرکت سهام خود را با مبلغی بیش از ارزش اسمی آن و از طریق پذیره‌نویسی به فروش می‌رساند و تفاوت قیمت اسمی و فروش را یا به عنوان سهام جدید به سهام‌دارانش می‌دهد یا آن‌را به حساب انباشته شرکت منتقل می‌کند.

3- افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی‌های شرکت

در این سبک، شرکت دارایی‌های خود مانند زمین، ساختمان و … را مورد ارزیابی ارزشی قرار می‌دهد و سعی در به‌روزرسانی ارزش دارایی‌های شرکت در ترازنامه دارد. معادله حسابداری موجود در ترازنامه باید برقرار باشد و به دلیل اینکه بدهی‌های شرکت تغییر نکرده‌اند، باید سرمایه شرکت افزایش پیدا کند تا معادله به درستی برقرار باشد. ضمنا در این روش پولی وارد شرکت نمی‌شود و صرفا عملیات حسابداری در صورت‌های مالی شرکت رخ داده و تعداد سهام زیاد نمی‌شود، لذا قیمت سهام کاهش پیدا می‌کند. این کاهش قیمت سبب می‌شود تا شرکت با افزایش تقاضا برای خرید سهام خود مواجه شود.

4- افزایش سرمایه از محل سود انباشته در قالب سهام جایزه

در این روش، شرکت به سهام‌داران خود سهام جدیدی می‌دهد که در اثر افزایش سرمایه اتفاق افتاده است و شرکت به دلیل اینکه سود انباشته و قابل توجهی داشته، از محل سود انباشته خود اقدام به افزایش سرمایه می‌کند. در واقع پس از افزایش سرمایه، شرکت به سهام‌داران خود سودی در قالب سهام جایزه پرداخت می‌کند.

روش محاسبه قیمت سهم پس از افزایش سرمایه

پس از اعمال افزایش سرمایه، قیمت سهم به گونه‌ای تغییر می‌کند که دارایی افراد تحت تاثیر قرار نگیرد و با استفاده از فرمول زیر، امکان محاسبه آن وجود دارد.

زمان اضافه شدن سهام جایزه به پرتفو و بازگشایی نماد

به طور کلی و بر اساس میزان افزایش سرمایه، دو حالت زیر اتفاق می‌افتد:

1- میزان افزایش سرمایه کمتر از 200 درصد باشد

در این صورت حداکثر 2 روز کاری پس از افشای تصمیمات مجمع افزایش سرمایه، نماد بازگشایی می‌شود. سهام جایزه هنگام بازگشایی در پرتفو قرار نخواهد گرفت. این سهام پس از طی‌شدن کلیه مراحل افزایش سرمایه و ثبت نزد سازمان ثبت شرکت‌ها، به پرتفو اضافه خواهد شد. این فرآیند ممکن است چندین ماه به طول بینجامد. این زمان توسط شرکت اعلام می‌شود و راه دیگر تخمین زمانی، این است که پس از انتشار آگهی ثبت افزاش سرمایه شرکت‌ها در سایت کدال، سهام جایزه به پرتفو اضافه می‌شود.

2- میزان افزایش سرمایه بیش از 200 درصد باشد

در این صورت تا زمانی که فرآیند افزایش سرمایه تکمیل نشده باشد و سهام جایزه به پرتفو سهام‌داران اضافه نشود، سهم مجاز نمی‌شود و ممکن است این شرایط چندین ماه به طول بیانجامد.

لازم است در نظر داشته باشید که اگر بعد از مجمع افزایش سرمایه، تمام دارایی خود را فروخته باشید، امکان اضافه نشدن سهام جایزه برای شما وجود دارد. به همین خاطر باید از درج آگهی ثبت افزایش سرمایه سهام خود که در سایت کدال قابل مشاهده است، اطمینان حاصل کنید. سپس  از درگاه یکپارچه ذینفعان، امکان مشاهده سهام جایزه برای شما وجود دارد. این سهام در ابتدا با پسوند حرف (ج) و در آخر اسم نماد نمایش داده می‌شود و بعد از آن به حالت عادی به سهام شما اضافه خواهد شد.

سهام جایزه به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

این سهام صرفا مختص افرادی است که در زمان برگزاری مجمع افزایش سرمایه، سهام‌دار شرکت بوده باشند. به همین خاطر در زمان فروش، توصیه می‌شود تا حداقل یک سهم را در پرتفو خود نگه دارید تا سهام جایزه در صورت اعمال، به شما تعلق گیرد.

نحوه تبدیل سهام جایزه به سهام عادی و فروش آن

همان‌طور که ذکر کردیم، سهام جایزه در ابتدا با پسوند حرف (ج) مشخص می‌شود و پس از آن، اگر در زمان برگزاری مجمع افزایش سرمایه، سهام‌دار شرکت بوده باشید، بدون نیاز به هیچ اقدام خاصی و به صورت خودکار، این سهام به پرتفو شما اضافه خواهد شد.

البته زمان اضافه‌شدن سهام به پرتفو، به میزان افزایش سرمایه بستگی دارد که بالاتر ذکر کردیم و برای فروش نیز ممکن است چند ماه نیاز به انتظار باشد. دلیل آن هم این است که انجام و ثبت فرآیند افزایش سرمایه، زمان‌بر است. عموما بین 2 الی 4 ماه زمان لازم است تا سهام جایزه به پرتفو اضافه شود و پس از آن حدودا 2 یا 3 هفته بعد، امکان فروش میسر خواهد شد.

کلام آخر

شرکت‌ها، برای تامین منابع مالی خود یا اصلاح ساختار آن‌ها، اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند. بعد از اعمال افزایش سرمایه،‌ شرکت‌ها به سهام‌داران خود در زمان افزایش سرمایه، سهام جایزه می‌دهند. این سهام به صورت رایگان و بدون نیاز به انجام کاری، به پرتفو سرمایه‌گذاران اضافه خواهد شد.

افزایش سرمایه، روش‌های مختلفی دارد و بر اساس میزان آن، زمان بازگشایی و نحوه دریافت سهام جایزه متفاوت خواهد بود. دریافت سهام جایزه برای بسیاری از سرمایه‌گذاران دلچسب است و سبب محبوبیت بیشتر شرکت خواهد شد.