سفته بازی چیست؟ سفته باز کیست؟

یکی از اصطلاحات رایج بازار سرمایه که در نظر عوام بار منفی دارد، سفته بازی است. این بار منفی به حدی است که از سفته باز‌ها با عنوان تروریست اقتصادی نیز یاد می‌شود. واقعیت هم این است که با رواج سفته بازی و تبدیل سفته بازها به گروهی خاص، بازار سرمایه لطمه جدی خواهد دید. در ادامه به بررسی کامل این موضوع خواهیم پرداخت.

سفته بازی چیست؟

به طور کلی سفته بازی یا speculation، به معنی وارد شدن به تعاملات مالی پر‌ریسک به منظور کسب سود از نوسانات یک کالا یا خدمت است. در زبان فارسی به سفته بازها، نوسان‌گیر نیز گفته می‌شود. در واقع سفته بازی، انجام معاملات پر‌ریسک با هدف کسب سود از نوسانات کوتاه مدت، به جای تلاش برای کسب سود از روش‌های اقتصادی اصولی است. سفته بازها عموما توجهی به ارزش سهام ندارند و صرفا به تغییرات قیمت توجه دارند. سفته بازی در هر کالای قابل معامله یا روش اقتصادی قابل مشاهده است.

سفته ‌باز کیست؟

سفته باز به افرادی می‌گویند که اوراق مشتقه، کالا، اوراق قرضه، سهام یا ارز را با ریسک بالاتر از میزان معمول و برای به دست آوردن سودی بیشتر از حد معمول معامله می‌کنند. این افراد ریسک بالایی را مخصوصا برای پیش‌بینی تغییرات قیمت در آینده می‌پذیرند و امید به کسب سود بالا در مقابل پذیرش این ریسک‌ها دارند.

سفته بازها بسیار ریسک‌پذیر هستند و در حوزه کار خود تخصص کامل دارند. سرمایه‌گذاری‌هایی اهرمی از قبیل قراردادهای آتی و اختیار معامله، برای این افراد مطلوب است. به دلیل تلاش آن‌ها برای پیش‌بینی تغییرات قیمت در بخش‌های بی‌ثبات و وجود باوری مبنی بر کسب سود بالا، با نام سفته باز از این افراد یاد می‌شود. سفته بازها در زمانی کوتاه‌تر از سرمایه‌گذاران عمل می‌کنند و دلیل کسب سود آن‌ها نیز همین است.

چه سهامی مستعد سفته بازی است؟

سهم‌هایی که از نظر تحلیل بنیادی مناسب هستند و مدتی دست نخورده باقی ماندند، مناسب سفته بازی هستند. در واقع سفته بازها از سهام گمنام استفاده نمی‌کنند. مورد بعدی سهام‌هایی هستند که حجم مبنای کمی دارند یا در بازار فرابورس قرار دارند. این سهام نیز مناسب سفته بازها هستند، چرا که به راحتی ارزش این سهام بالا می‌رود و هزینه زیادی نیاز ندارد.

تاثیر سفته بازی بر سهام این گونه است که این سهام به صورت غیر عادی رشد می‌کنند و در طول حدودا ۲ ماه، به بالاترین حد خود می‌رسند و در این مدت صف خرید دارند. در واقع سفته بازها با ایجاد جو روانی بسیار قوی و مورد توجه قرار دادن این سهم‌ها، ارزش آن‌ها را بالا نگه می‌دارند و باعث ورود حجم بالایی از سرمایه به این سهم‌ها می‌شوند.

چه زمانی سفته بازی در بازار شیوع پیدا می‌کند؟

اغلب در بازار‌هایی که ثبات اقتصادی یا سیاسی کمتری دارند، سفته بازی بیشتر به چشم می‌خورد. البته باید دقت داشته باشیم که در بازار‌های با ثبات نیز این اتفاق به چشم می‌خورد و فقط شدت آن کاهش خواهد یافت. به طور کلی در هر بازاری سفته بازها وجود دارند و به نوعی عدم وجود آن‌ها امکان‌ناپذیر است.

اما مسئله مهم این جاست که وجود بیش از حد این گروه، موجب ایجاد جباب‌های شدید قیمتی و شاید عکس آن باشد که سبب افزایش ریسک بازار سرمایه خواهد شد. در بازار‌های کارا، قیمت اوراق به قیمت ذاتی آن‌ها نزدیک است اما در بازار‌های غیر کارا، به دلیل اینکه تمام اطلاعات به افراد عادی نمی‌رسد، باعث وجود افرادی با نقدینگی سنگین در غالب سفته بازها می‌شود و موجبات دلسردی را برای سهام‌داران عادی فراهم می‌کند.

سفته بازها با توجه به اطلاعات پنهانی که در اختیار دارند و بدون دلیل خاص، باعث ایجاد نوسان در یک سهم می‌شوند و خسارات زیادی را به سهام‌داران عادی وارد می‌کنند. در سفته بازی، سهامی که شرایط بنیادی مناسب دارند حباب آنچنانی پیدا نخواهند کرد و در زمان ریزش بازار، سقوط سنگینی را تجربه نمی‌کنند. اما سهامی که متعلق به شرکت‌های کوچک بوده در صورت اعمال سفته بازی با همان سرعت رشد، سقوط خواهد کرد.

فرآیند سفته بازی چگونه است؟

سفته بازها سهم را در روزهای مختلف مورد بررسی قرار می‌دهند. در مرحله بعد با استفاده از کد‌های مختلف و در زمان‌های مختلف اقدام به خرید سهام در قیمت‌های مختلف می‌کنند. با استفاده از کد‌های مختلف و خرید‌های با حجم بالا، سعی دارند در دسته سهام‌داران درصدی قرار نگیرند، چرا که در این صورت معاملات آن‌ها رصد خواهد شد و نمی‌توانند به خواسته خود برسند.

پس از خرید با قیمت مناسب، شروع به جلب توجه عموم به این سهم‌ها می‌کنند. روش حرفه‌ای حال حاضر آن‌ها اینگونه است که حجم معاملات سهم را بالا می‌برند.  حدودا 2 الی 3 روز صف خرید ایجاد می‌کنند. این امر باعث می‌شود تا سهم به بیشترین افزایش قیمت خود برسد.

سایر افراد پس از اینکه چند روز پیاپی صف خرید سهم را مشاهده می‌کنند، راغب به سرمایه‌گذاری در آن سهم می‌شوند و به صف  خرید اضافه می‌شوند. پس از آن سفته بازها آهسته و آرام سفارش خود را از صف حذف می‌کنند. در روزهای بعدی که سهم به افزایش خود رسیده، شروع به تبلیغ سهم در شبکه‌های اجتماعی می‌کنند و به افرادی که در این حالت اضافه می‌شوند، در اصطلاح موج‌سوار گفته می‌شود. این گروه که خود خطر آفرین هستند، سعی در انحراف بازار دارند. افرادی که در روزهای آخر وارد سهم می‌شوند اغلب متضرر خواهند بود.

آیا هر شخصی می‌تواند به‌راحتی سفته بازی کند؟

سفته بازی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. در نظر بگیرید که زمانی که سفته بازها سهم را مثبت می‌کنند، افراد دیگری هم وارد سهم می‌شوند و ممکن است آن‌ها بعد از کسب سود، زودتر از سفته بازها از سهم خارج شوند. این مسئله باعث کاهش سود سفته بازها است. از طرفی به دلیل غیر قانونی بودن سفته بازی سه گروه سفته بازها، تحلیل‌گران و طرفین معامله، باید به توافق برسند در غیر این‌صورت سهم به هدف نهایی نخواهد رسید.

چگونه در دام سفته بازان نیفتیم؟

یکی از راه‌هایی که می‌توانید به اعمال سفته بازی روی یک سهم پی ببرید، بالا بودن حجم معاملات آن سهم، نسبت به میانگین ماهانه‌اش است. از طریق بررسی حجم معاملات، به آسانی می‌توانید ورود پول‌های هدفمند را تشخیص دهید. در مقابل حجم معاملات سهام ارزشمند به آرامی افزایش می‌یابد و حقوقی‌ها بعد از مدتی اقدام به جمع آوری سهم می‌کنند و ممکن است ماه‌ها ثابت بماند. پس باید مراقب باشید که در حمایت‌های معتبر وارد سهم شوید و همیشه حد ضرر خود را مشخص کنید. با افزایش علم، آگاهی، اطلاع از بازار و یادگیری تحلیل‌ها نیز می‌توانید تا حد زیادی از گزند سفته بازها در امان باشید.

کلام آخر

سفته بازی در واقع جزئی از بازار سرمایه است که برای این منظور، افراد با استراتژی قبلی، رصد مداوم یک سهم و با هدف افزایش ارزش سهم وارد آن شده و به دنبال کسب سود بالا در زمانی کم از آن سهم هستند. سفته بازی اگر بیش از حد انجام شود، می‌تواند آسیب‌های جدی به بازار وارد کند و اصولا افرادی که موج سواری می‌کنند و در انتهای این پروسه وارد سهم می‌شوند، متضرر خواهند بود. برای این که بتوانید از گزند سفته بازی در امان باشید، لازم است حجم معاملات سهم را با میانگین آن مقایسه کنید و به راحتی وارد هر سهمی نشوید.

این فرآیند سود‌های کلانی برای سفته بازها دارد و به دلیل اینکه این افراد در حوزه کاری خود متخصص هستند، اصولا ضرر نخواهند کرد. لازم به ذکر است که هر افزایش قیمتی که یک‌باره ایجاد شود و در زمان کوتاهی رشد بالایی ایجاد کند، می‌تواند بستر سفته بازها باشد. پس برای فعالیت و کسب سود از بازار سرمایه، یکی دیگر از نکاتی که باید رعایت شود بررسی کامل سهم قبل از ورود است.