آشنایی با انواع حواله بانکی به همراه 5 نکته در مورد آن ها
اگر نگاهی به مراحل پیدایش پول، از مبادله کالا به کالا تا ضرب سکه و … بیندازیم، درمی‌یابیم که بشر همواره در جهت توسعه و بهبود رشد اقتصادی اشکال مختلفی از شیوه پرداخت را انتخاب کرده است. یکی از بزرگترین مسائلی که اسکناس یا سکه به عنوان وجه نقد با آن مواجه بوده، مشکل حمل و نقل و امکان سرقت است. مشکلات زیادی که برای نقل و انتقال و نگهداری پول وجود داشت، باعث طراحی اسناد تجاری برای سهولت کار شده است. اسناد تجاری مختلفی به این منظور طراحی شده‌اند که حواله بانکی نیز یکی از آن‌ها است که روشی مطمئن برای انجام فعالیت‌های تجاری محسوب می‌شود. در این متن ابتدا تعریف حواله را بررسی کرده و پس از آن به سراغ این که مفهوم حوالی بانکی چیست خواهیم رفت.
حواله به چه معناست؟
حواله نوعی سند تجاری محسوب می‌شود. بر اساس این سند تجاری فردی باید مبلغی را در حواله یک شخص ثالث بگذارد تا در زمان مشخصی در آینده آن را به فرد دیگری بپردازد. در فرآیند ایجاد این سند سه نفر حضور دارند که عبارتند از: فرد صادرکننده برات (برات نویس یا برات‌کش)، فرد ملزم به پرداخت برات (برات‌گیر یا محال علیه) و فردی که مبلغ برات را به شکل امانی نگهداری می‌کند (دارنده برات یا محال له).
در نگاه اول شباهت‌هایی بین پول و ارز مشاهده می‌شود. حتی ارز دیجیتال نیز نوعی حواله غیر فیزیکی محسوب می‌شود که اعتبار مشخصی به فردی که آن را در دست دارد، ارائه می‌کند. استفاده از حواله مزایای زیادی دارد. به طور مختصر جلوگیری از حمل فیزیکی و مستقیم پول، ایجاد امنیت در معاملات، نگهداری راحتتر، کارمزد کمتر و حتی در شرایطی امکان عدم پرداخت مالیات بابت سند حواله، از جمله مزیت‌های استفاده از حواله به شمار می‌آیند.
با این وجود حواله هم مانند هر ابزار مالی دیگر می‌تواند معایبی در استفاده داشته باشد؛ که یکی از مشکلات استفاده از آن، عدم شفافیت آن است. عدم شفافیت این ابزار مالی از آن جا ناشی می‌شود که گاهی حواله‌ها به صورت غیر قانونی به ثبت می‌رسند و باعث ایجاد عدم اطمینان خواهند شد. حواله غیر قانونی یا حواله‌های تقلبی و بدون پشتوانه از اصلی‌ترین مشکلات کار با حواله‌ها محسوب می‌شوند. با این وجود در کنار امکان پیدایش حواله‌های تقلبی کاهش ارزش واقعی حواله‌ها در طول زمان نیز از دیگر معایب این ابزار مالی است.
حواله بانکی چیست؟
حواله بانکی به عنوان یکی از مطمئن‌ترین روش‌های نقل و انتقال پولی در سیستم بانکی دنیا شناخته می‌شود. برای درک بهتر حواله ارزی را در نظر بگیرید. این حواله یک دستور پرداخت است که مشتری به بانک ارائه داده است. بانک در نقش واسط مورد اعتماد، توسط یکی از کارگزاران خود در کشور مورد نظر مشتری دستور واریز مبلغ ذکر شده در حواله را به حساب فرد تعیین شده می‌دهد. همانطور که از این توصیف برداشت می‌شود، حواله بانکی بدون جا به جایی و حمل پول نقد، مبلغ مورد نظر را بین حساب‌های مختلف، چه در داخل یا خارج از کشور مبدا، انتقال داده است.
همانطور که اشاره کردیم، حواله سندی است که فرد بدهکار را متعهد می‌سازد تا مبلغ ذکر شده در سند را طی زمانی مشخص به شخص مورد اعتماد یا خود شخص طلبکار پرداخت کند. حواله بانکی نیز دستور پرداختی مشابه موارد ذکر شده است. این سند از جانب مشتری ارائه می‌شود و بانک را به نوعی موظف می‌کند تا مبلغ را به مقصد ارسال کرده و آن را در زمان تعیین شده به فرد مورد نظر پرداخت کند.
انواع حواله بانکی
تا به این جا به شناخت حواله و به طور دقیقتر حواله بانکی پرداختیم. اهمیت حواله‌های بانکی با توجه به این که یکی از ابزارهای مهم انتقال پول در سیستم بانکی محسوب می‌شوند، بیش از پیش به چشم می‌آید. چنانچه مقدار پولی که قرار به جا به جایی آن است مبلغ زیادی باشد، استفاده از حواله اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
در کشور ایران در سال 1385 اولین حواله الکترونیک از یک حساب بانکی به حساب بانکی دیگر به بهره‌برداری رسید. حواله‌های بانکی انواع مختلفی را شامل می‌شوند که در ادامه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد:
1- سامانه ساتنا: سامانه تسویه ناخالص آنی
سامانه ساتنا هدف افزایش سرعت و امنیت نقل و انتقالات بین بانکی را دارد. قسمت امنیت آن با کد 16 رقمی که به هر حواله پرداختی اختصاص داده می‌شود، تا چندین برابر افزایش پیدا می‌کند. با این سامانه مشتریان می‌توانند با استفاده از سیستم اینترنتی بانک حتی بدون مراجعه حضوری به شعبه بانک عامل، مبلغ مورد نظر را به هر حسابی حواله کنند. عملیات نقل و انتقال مالی توسط ساتنا، بدون کارمزد انجام می‌شود. به علاوه این که مشتریان می‌توانند از حساب پس انداز یا کوتاه مدت و حتی حساب جاری خود به حساب فرد دیگری در شعبه دیگر از همین بانک یا هر بانک دیگری پول منتقل کنند.
در سامانه ساتنا عملیات به انواع آنی و لحظه‌ای، ناخالص و تسویه تقسیم می‌شوند که در ادامه هر کدام را به طور مختصر بررسی می‌کنیم:
1- عملیات تسویه:
پرداخت‌ها در این روش بدون بازگشت و مبادلات مالی در آن بدون هیچ تاخیری تسویه می‌شوند
2- عملیات آنی و لحظه‌ای:
پرداخت‌ها در این روش بدون هیچ زمان انتظاری به شکل آنی پردازش می‌شوند
3- عملیات ناخالص:
مبادلات وجوه بدون دسته بندی با مبالغ ناخالص منتقل می‌شود
2- سیستم انتقال وجه پایا: پایاپای الکترونیکی
سیستم پایا نیز نوعی دیگر از حواله بانکی است که تحت نظارت بانک مرکزی عمل می‌کند. پایا را می‌توان به عنوان زیرساخت اصلی مبادلات پولی بین بانکی کشور معرفی کرد. این سامانه با هدف انتقال وجه سریع و مطمئن پول ایجاد شده و قوانین و مقررات خاصی برای انتقال وجه دارد. با پایا می‌توان انتقال وجه از یک حساب به یک یا چند حساب بانکی را مدیریت کرد. علاوه بر این امکان انتقال وجه از یک یا چند حساب در بانک‌های مختلف به حساب بانکی مبدا نیز وجود دارد. انتقال وجه پایا ( به اختصار ACH ) انتقال پولی را معمولا طی یک تا سه روز کاری انجام می‌دهد.
سیستم پایا دو هسته جداگانه انتقال اعتبار و برداشت مستقیم دارد. این ویژگی می‌تواند مبادلات مالی را ساده‌تر و در عین حال کارآمدتر سازد. از سامانه پایا می‌توان در کاربرد‌های مختلفی استفاده کرد. از جمله این کاربردها پرداخت الکترونیکی اقساط تسهیلات، پرداخت حقوق و مستمری و پرداخت سود سهام و اوراق بهادار است. در پرداخت الکترونیکی اقساط تسهیلات که یکی از خدمات عالی سیستم انتقال وجه پایا برای کاربران به شمار می‌رود، نیازی به مراجعه حضوری به بانک یا دستگاه‌های خودپرداز برای پرداخت اقساط تسهیلات نیست. با پایا به صورت الکترونیکی می‌توانید مبالغ را به سادگی پرداخت کنید.
سیستم انتقال وجه پایا در مواردی که نیاز است تا ماهانه دستمزد یا مستمری برای کارمندان یا کارگران واریز شود، یقینا انتخاب بهتری از پرداخت به شیوه‌های معمول است. به خصوص که اگر تعداد افرادی که قصد واریز مبلغ به حساب آن‌ها را دارید زیاد باشند، سیستم انتقال وجه پایا از مراجعه به بانک و صرف زمان زیاد برای انتقال پول جلوگیری خواهد کرد.
نکاتی درباره حواله بانکی که باید بدانید
- حواله ارزی و حواله بانکی را با یکدیگر اشتباه نگیرید! حواله بانکی یکی از روش‌های مطمئن انتقال وجه بین دو حساب بانکی است. در کشور ایران با حواله‌های بانکی صرفا امکان انتقال وجه بین حساب‌های بانکی موجود در بانک‌های داخل کشور وجود دارد. به عبارتی امکان انتقال وجه از این طریق به بانک‌های خارجی وجود ندارد. این نکته وجه تمایز حواله بانکی با حواله ارزی است.
- با حواله ارزی امکان صدور دستور پرداخت از حسابی در یک بانک مشخصی با بانکی در کشور مقصد مورد نظر مشتری وجود دارد. بانک عامل موظف است مبلغ تعیین شده را به بانک مورد نظر در کشور مقصد تحویل دهد. حواله ارزی به حواله بین‌المللی نیز مشهور است.
- تفاوت برات و حواله است. استفاده از حواله‌ها از زمان گذشته با توجه به قدمت بانکداری در ایران، مرسوم بوده و از ابتدا این سند تجاری به نام فارسی برات مشهور بوده است. برات معنای فارسی حواله است که با گذر زمان امروزه دیگر این واژه مرسوم نیست و جای خود را به حواله داده است. بنابراین برات یا حواله تفاوتی با یکدیگر ندارند و صرفا دو کلمه برای فراخوانی این اسناد تجاری محسوب می‌شوند.
سخن پایانی
حواله بانکی یکی از مطمئن‌ترین و در عین حال راحتترین روش‌های نقل و انتقال وجوه در سیستم بانکی است. حواله سندی است که فرد بدهکار را متعهد می‌سازد تا مبلغ معینی را که در سند حواله ذکر شده، طی زمانی مشخص به بانک معین یا خود شخص طلبکار پرداخت کند. حواله‌های بانکی از جانب مشتری به بانک ارائه می‌شوند. بانک نیز موظف است تا مبلغ مشخصی را در زمان تعیین شده به فرد مورد نظر پرداخت کند. استفاده از حواله بانکی مزیت‌های زیادی در اختیار افراد می‌گذارد؛ اما مانند هر ابزار مالی دیگر نباید بدون آگاهی کامل و شناخت از آن استفاده کرد. با این حال در صورت استفاده درست، می‌توان انتقال وجوه را با استفاده از این سند تجاری با سهولت بیشتری انجام داد.
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)