آربیتراژ چیست؟ انواع آن کدامند؟

در دنیای سرمایه‌گذاری‌های جایگزین، استراتژی‌ها و تاکتیک‌های گوناگونی وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها برای کسب سود بیش‌تر استفاده کنید. این استراتژی‌ها غالبا با تاکتیک‌های رایج «خرید و نگه‌داری» تفاوت دارند و معمولا دارای پیچیدگی‌های بیش‌تری هستند. «خرید و نگه‌داری» (Buy and Hold) یکی از معمول‌ترین استراتژی‌هایی است که توسط اغلب سرمایه‌گذاران بلندمدت در حوزه‌های سهام، اوراق قرضه و ارزهای دیجیتال اعمال می‌شود.

آربیتراژ یکی از استراتژی‌های سرمایه‌گذاری جایگزین است که می‌تواند در یک مقطع زمانی توسط یک سرمایه‌گذار ماهر به کار گرفته شود و سودآوری استثنایی داشته باشد. در این مطلب، قصد داریم مفهوم و انواع آربیتراژ و همچنین، روش‌های به وجود آمدن آن را برایتان تشریح کنیم. اگر به این موضوع علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه باشید.

مفهوم آربیتراژ

آربیتراژ یکی از استراتژی‌های سرمایه‌گذاری است. در این روند، سرمایه‌گذار یک دارایی مشخص را به طور هم‌زمان در بازارهای مختلف خرید و فروش و از اختلاف قیمت آن‌ها سودآوری می‌کند. ممکن است اختلاف قیمت دارایی یاد شده در بازارهای مختلف اندک باشد. با این حال، حجم بالای دارایی و تکرار مداوم خرید و فروش می‌تواند سود قابل توجهی را برای سرمایه‌گذار به همراه داشته باشد.

آربیتراژ چگونه به وجود می آید؟

آربیتراژ در اصل از تفاوت قیمت لحظه‌ای یک دارایی مشخص در چندین بازار مختلف به وجود می‌آید. به عبارت دیگر، متعادل نبودن قیمت دارایی‌های مشخص در بازارهای گوناگون، یکسان نبودن ارزش‌گذاری آن‌ها و ناکارآمدی بازارهای سرمایه را می‌توان از مهم‌ترین دلایل ایجاد این مفهوم به حساب آورد. به این معنی که سرمایه‌گذاران، کالای خاصی نظیر ارز، ارز دیجیتال یا سهام به خصوصی را در یکی از بازارها با پایین‌ترین قیمت ممکن خریداری می‌کنند و در بازه زمانی کوتاهی، همان دارایی را در یکی از بازارهای موازی با بهایی به مراتب بالاتر می‌فروشند. طبیعتا، این تفاوت قیمت برای آربیتراژگر با سودآوری همراه خواهد بود.

آربیتراژ در چه شرایطی امکان‌پذیر است؟

از مهم‌ترین پیش‌نیازهای آربیتراژ می‌توان موارد زیر را برشمرد:

• فراهم بودن بستری مناسب برای خرید و فروش دارایی یاد شده
• شناخته‌شده بودن دارایی مذکور و عدم نیاز به بازاریابی یا معرفی آن به سایر سرمایه‌گذاران
• اطمینان از افزایش قیمت دارایی در بازار آتی و بازدهی قطعی و مثبت در سرمایه‌گذاری
• متفاوت بودن ارزش دارایی در بازارهای گوناگون

انواع آربیتراژ

انواع آربیتراژ عبارتند از:

1. آربیتراژ خالص (Pure Arbitrage)

آربیتراژ خالص به معنای خرید و فروش هم‌زمان یک دارایی مشخص در بازارهای گوناگون و کسب سود ناشی از تفاوت قیمت‌ها است. بنابراین، اصطلاح «آربیتراژ خالص» در بسیاری مواقع به جای «آربیتراژ» استفاده می‌شود. بسیاری از دارایی‌ها در بازارهای مختلف جهانی یا منطقه‌ای از بهای متفاوتی برخوردار هستند. برای مثال، ممکن است سهام یک شرکت در بازار بورس نیویورک به قیمت A دلار به فروش برسد.

این در حالی است که بهای سهام همان شرکت در بورس اوراق بهادار لندن A+1 دلار تعیین شده است. به این ترتیب، سرمایه‌گذار می‌تواند سهام خریداری شده در بازار بورس نیویورک را در بازار اوراق بهادار لندن با قیمت بالاتری بفروشد. توجه داشته باشید، با پیشرفت فناوری و دیجیتالی شدن روزافزون تجارت، استفاده از این سناریوها به مراتب دشوارتر از قبل شده است؛ زیرا این روزها، عدم تطابق و خطای قیمت‌گذاری به سرعت شناسایی و برطرف می‌شود. این به معنای آن است که امروزه پتانسیل آربیتراژ خالص به یک اتفاق نادر تبدیل شده است.

2. آربیتراژ ادغام‌کننده (Merger Arbitrage)

آربیتراژ ادغام‌کننده یا آربیتراژ ادغام از کاربردی‌ترین استراتژی‌هایی است که با هدف کسب اکثریت سهام یا بخش عمده‌ای از یک دارایی و از طریق خرید و نگه‌داری دارایی یاد شده انجام می‌شود. برای این منظور، سرمایه‌گذار به تدریج یا طی چند معامله بخش قابل توجهی از سهام یک شرکت یا ارزهای دیجیتال یک پروژه را در مواقع خاص و با پایین‌ترین قیمت ممکن خریداری می‌کند.

 این به معنای آن است که فرد سرمایه‌گذار به طور بالقوه باور دارد قیمت سهام یا ارز دیجیتال مذکور در آینده به مراتب بالاتر از بهای کنونی آن خواهد بود. لازم است توجه داشته باشید، با انجام این کار فرد سرمایه‌گذار می‌تواند به یکی از سهام‌داران عمده یا نهنگ‌های بازار کریپتوکارنسی تبدیل شود. به این ترتیب، در آینده‌ای نزدیک تمامی اعمال او در این بازار می‌تواند در افزایش یا کاهش بهای دارایی یاد شده تاثیرگذار باشد.

3. آربیتراژ قابل تبدیل (Convertible Arbitrage)

آربیتراژ قابل تبدیل به معنای خرید یک دارایی قابل تبدیل به پول نقد و فروش آن در بازه زمانی دلخواه است. این استراتژی بیش‌تر درباره اوراق قرضه و سهام مصداق دارد. لازم است بدانید، اوراق قرضه قابل تبدیل، در بطن خود درست مانند هر اوراق قرضه دیگری هستند. به این معنا که این نوعی بدهی شرکتی است که به صاحب اوراق سود پرداخت می‌کند. تفاوت اصلی بین اوراق قرضه قابل تبدیل و اوراق قرضه سنتی این است که با در دست داشتن اوراق قرضه قابل تبدیل، دارنده این اختیار را دارد که آن را در تاریخ بعدی و اغلب با نرخی به مراتب پایین‌تر از بهای اصلی به سهام پایه تبدیل خواهد کرد. انتشار اوراق قرضه قابل تبدیل توسط شرکت‌ها به این دلیل است که آن‌ها از این طریق می‌توانند سود کم‌تری را به خریداران اوراق قرضه ارائه دهند.

4. آربیتراژ منفی (Negative Arbitrage)

آربیتراژ منفی در اصل، فرصت از دست رفته‌ای است که با نرخ بدهی ارتباط دارد. به این معنا که فرد وام‌گیرنده ملزم به پرداخت نرخی خواهد بود که بالاتر از سود سرمایه‌گذاری در زمینه مذکور است.

5. آربیتراژ آماری (Statistical Arbitrage)

آربیتراژ آماری یکی از پیچیده‌ترین استراتژی‌هایی است که برای پیدا کردن فرصت مناسب در بازارهای مختلف به کار می‌رود. به کارگیری این استراتژی به بررسی الگوها و نمودارها و همچنین، انجام محاسبات پیچیده نیازمند است. این روش، معمولا در خرید و فروش رمز ارزها کاربرد دارد.

6. آربیتراژ ریسک (Risk Arbitrage)

آربیتراژ ریسک نوعی سرمایه‌گذاری رویداد محور و یکی از پرطرفدارترین استراتژی‌های بازار سرمایه است. در این روند، سرمایه‌گذار تلاش می‌کند از ناکارآمدی‌های موجود در بازار و قیمت‌گذاری ناشی از یک رویداد ویژه به نفع خود بهره‌برداری کند. این مفهوم شباهت زیادی به آربیتراژ ادغام‌کننده دارد و غالبا توسط صندوق‌های پوشش ریسک به کار می‌رود. به این معنا که سرمایه‌گذار یا صندوق یاد شده، سهام یا دارایی مورد نظر را خریداری می‌کند و پس از ادغام آن را در کوتاه‌ترین بازه زمانی می‌فروشد.

7. آربیتراژ خرده‌فروشی (Retail Arbitrage)

آربیتراژ خرده‌فروشی از دیر باز در بازارهای خرده‌فروشی کاربرد داشته است. به این معنا که سرمایه‌گذار یک کالای مشخص را از بازار عمده‌فروشی یا از تولید‌کننده با بهایی پایین خریداری می‌کند و آن را با قیمتی بالاتر به دست مصرف‌کننده یا سایر فروشندگان می‌رساند. این همان کاری است که پلتفرم‌هایی نظیر ebay یا Amazon انجام می‌‌دهند.

8. آربیتراژ مثلثی (Triangular Arbitrage)

آربیتراژ مثلثی نتیجه وجود ناهماهنگی قیمت بین سه ارز خارجی است و زمانی روی می‌دهد که نرخ‌های مبادله ارز دقیقا مطابقت نداشته باشند. این فرصت‌ها نادر هستند و معامله‌گرانی که از آن‌ها استفاده می‌کنند معمولا تجهیزات رایانه‌ای پیشرفته یا برنامه‌هایی دارند که به خودکارسازی این فرآیند کمک می‌کنند.

در این روند، آربیتراژگر یک ارز را با ارز دیگری مبادله کرده و در مرحله بعد، ارز تازه خریداری شده را هم با یک ارز دیگر جایگزین می‌کند. در نهایت، ارز آخری نیز با همان ارز اول مبادله می‌شود. سودآوری این معاملات به بالاتر بودن تفاوت قیمت ارزها در مقایسه با کارمزد خرید و فروش آن‌ها بستگی دارد.

9. آربیتراژ نرخ سرمایه (Funding Rate Arbitrage)

آربیتراژ نرخ سرمایه یک استراتژی رایج است که با معامله در اسپات و برای محافظت از سرمایه‌گذاری در بازار آتی به کار می‌رود. برای مثال، اگر در بازار آتی یک موقعیت کوتاه یا  ُShort Position داشته باشید، می‌توانید در بازار اسپات همان دارایی را با ارزش مشابه خرید کرده و از این طریق، سرمایه‌گذاری خود را در برابر نوسانات بازار بیمه کرده و حتی سود هم دریافت کنید.

10. آربیتراژ ارز دیجیتال

آربیتراژ ارز دیجیتال یا آربیتراژ صرافی‌ها علاوه بر نوسانات شدید و لحظه‌ای این بازار حاصل اختلاف قیمتی است که هر یک از رمز ارزها ممکن است در صرافی‌های مختلف داشته باشند. برای این منظور، لازم است سرمایه‌گذار بهای یک ارز دیجیتال خاص را در صرافی‌های مختلف رصد کرده و آن را با پایین‌ترین قیمت خریداری کند و در کوتاه‌ترین زمان ممکن به بالاترین قیمت بفروشد. ممکن است این اختلاف قیمت بسیار اندک به نظر برسد؛ با این حال، تکرار این قبیل معاملات می‌تواند سود قابل توجهی را برای آربیتراژگر به همراه داشته باشد.

11. آربیتراژ فارکس (Forex Arbitrage)

آربیتراژ فارکس یکی از استراتژی‌های بازار سرمایه است که از نابرابری قیمت در بازارهای فارکس بهره‌برداری می‌کند. این تاکتیک می‌تواند به طرق مختلف انجام شود. با این حال، در این روند آربیتراژگر به دنبال خرید و فروش یکی از ارزها یا دارایی‌هایی است که در حال حاضر از نظر قیمت در بازارهای گوناگون متفاوت هستند و به احتمال زیاد بهای آن به سرعت همگرایی خواهد داشت.

سخن آخر

در این مطلب، تلاش کردیم مفهوم آربیتراژ، دلایل به وجود آمدن آن و همچنین انواع Arbitrage را برای شما تشریح کنیم. به خاطر داشته باشید، استفاده از این استراتژی و سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی بیش از هر چیز به مطالعه فراوان، دقت و آشنایی با ماهیت واقعی دارایی‌ها، رفتار بازار و نحوه کسب سود از آن‌ها نیاز دارد.