رفتار قبیله ای و گله ای در بورس چیست؟
امنیت شاید مهمترین واژه‌ای است که در سرمایه‌گذاری مطرح می‌شود. ما تمام تلاش‌مان را می‌کنیم تا امنیت سرمایه‌مان را در بازارهای مالی به ویژه بازار بورس به خطر نیاندازیم و ریسک کاهش سرمایه را به پایین‌ترین حد ممکن برسانیم، اما این مورد استثناهایی هم دارد که رفتار قبیله ای و گله ای در بورس یکی از آن‌ها است. در بعضی از موارد به دلیل پیروی از جمع و همراه شدن با دیگران این امنیت را، دقیقا به این دلیل که در همراهی با دیگران نوعی احساس امنیت نهفته است، به خطر می‌اندازیم. تضادی که برای بسیاری گران تمام شده است و بخشی از سرمایه خود را در بازارهای مالی به دلیل این همراهی از دست داده‌اند. در این مطلب به سراغ رفتار قبیله‌ای و گله‌ای در بازار بورس می‌رویم و سعی می‌کنیم با این موضوع مهم و حیاتی بیشتر آشنا شویم. با ما همراه باشید.
منظور از رفتار قبیله‌ای و گله‌ای چیست؟
تفکر گله‌ای، رفتاری است که به پیروی از جمع و بدون تفکر و داشتن پایه‌های منطقی انجام می‌شود. در واقع این پیروی بدون تفکر و غیر منطقی شباهت بسیاری به رفتار حیوانات و تبعیت و الگو گرفتن آن‌ها از رفتار گله دارد. این نوع رفتار، نوعی عمل غریزی است و در واقع این گونه می‌توان گفت که بشر مستعد رفتار گله‌ای است.
اجتماعی شدن و همراه شدن با جمعیت در ذات همه انسان‌ها وجود دارد و این پیروی از جمع حتی ممکن است به صورت ناخودگاه انجام شود. یعنی ما متوجه نباشیم عملی را تنها به این دلیل که خیل عظیمی از انسان‌ها در حال انجام آن هستند و به صورت توده‌وار انجام می‌دهیم.
در این حالت برخلاف تصور، انسان به سراغ بهترین تصمیم ممکن نمی‌‌رود بلکه بر پایه احساسات، هیجانات و ترس‌های آگاه و ناخودآگاهش است که انتخاب می‌کند و به همین دلیل هم می‌تواند خود را در معرض آسیب‌های گوناگونی قرار دهد.
حتی این تبعیت از جمع به حدی می‌رسد که گاهی اوقات برخی از ما در ناخودآگاه‌مان ترجیح می‌دهیم با جماعت حرکت کنیم و شکست بخوریم تا عملی برخلاف دیگران انجام دهیم.
تفکر قبیله ای و گله ای در بورس
تفکر گله ای را در همه شئونات زندگی انسان‌ها می‌توان دید، بازار سرمایه و بورس هم یکی از میادین جولان این رفتار توده ای است. این حالت در بازار بورس زمانی رخ می‌دهد که عده زیادی اقدام به خرید یک سهم می‌کنند و افراد دیگری هم بدون تفکر و برنامه‌ریزی از این رفتار پیروی و آن سهم یا دارایی را خریداری می‌کنند که این امر تجار و سرمایه‌گذاران را در موقعیت آسیب‌پذیری قرار می‌دهد.
این نوع از رفتار در زمان‌های زیادی در بازارهای مالی دیده می‌شود، اما در برخی بازه‌های زمانی به ویژه مواقعی که تعادل در بازارهای مالی وجود ندارد و احساسات و هیجانات مهمترین عامل حرکت هستند، بیشتر بروز می‌کند و می‌تواند ناشی از موقعیت زمانی خاصی باشد.
دلایل رفتار قبیله ای و گله ای در بورس چیست؟
پیروی از جمع و به خطر انداختن سرمایه بدون داشتن پایه منطقی و تفکر دلایل زیادی می‌تواند داشته باشد.
- یکی از دلایل بروز این رفتارها شاید این باشد که رفتار گله‌ای انتقادات را از شخص دور و متوجه جمعیت زیادی می‌کند که آن رفتار را انجام داده‌اند. در این صورت اگر با سرمایه‌گذاری ضرری متوجه شما شود، هم خود شما و هم دیگران می‌توانید با توجه به این که افراد زیادی دچار ضرر شده‌اند، این سرمایه‌گذاری اشتباه را توجیه کنید.
- یکی دیگر از دلایلی که موجب رفتار قبیله ای و گله ای در بورس می‌شود، نداشتن تخصص کافی در این حوزه است. در کل بروز رفتارهای قبیله‌ای و گله‌ای در بازارهای مالی که حضور در آن‌ها به مهارت و دانش بالایی نیاز دارد و بسیاری از سرمایه‌گذاران نیز تخصص بالایی در این حوزه ندارند، تشدید می‌شود.
- سفارش‌های زیاد برای خرید یک سهم هم می‌توند برای سرمایه‌گذاران مبین این مسئله باشد که شاید کسی چیزی می‌داند که آن‌ها نمی‌دانند که موجب تقویت رفتار قبیله‌ای و گله‌ای می‌شود.
- لحظه‌ای بودن بازار سرمایه و نبود زمان کافی برای تحقیق هم می‌تواند یکی دیگر از دلایل بروز رفتارهای گله‌ای یا قبیله‌ای در بورس باشد.
- ترس هم یکی از مهمترین دلایل بروز رفتار قبیله‌ای به ویژه در حالت عدم تعادل تجاری است. این ترس ممکن است بسیاری از سرمایه‌گذاران را وادار به رفتن به سمت خرید سهامی خاص کند. از سوی دیگر کسانی که تسلیم این رفتار قبیله ای نمی‌شوند هم نوع دیگری از ترس را به جان می‌خرند.
رفتار توده ای بیشتر در کدام گروه از سرمایه‌گذاران دیده می‌شود؟
وقتی افراد تخصص و مهارت بالایی در زمینه تحلیل بازارهای مالی نداشته باشند به سراغ تصمیم جمعی می‌روند و سعی می‌کنند براساس رفتار توده مردم در بازارهای مالی برای سرمایه خود تصمیم‌گیری کنند.
البته این رفتار قبیله‌ای فقط در افراد غیر متخصص دیده نمی‌شود و بسیاری از افراد حرفه‌ای هم در برخی شرایط اقدام به تبعیت از سایرین در بازارهای مالی می‌کنند. برای نمونه در شرایط عدم تعادل تجاری که رفتار گله‌ای بروز می‌کند و سرمایه‌داران ترجیح می‌دهند که جمع را دنبال کنند.
گاهی اوقات هم رفتارهای جمعی مبتنی بر شهرت است و به موضع تجاری افراد حرفه‌ای باز می‌گردد. برای مثال ممکن است یک یادداشت از سوی یک شخص مشهور و صاحب‌نظر عامل بروز این قبیل رفتارها در بازارهای مالی شود یا سیگنال یک فرد حرفه‌ای و نام‌آشنا در حوزه بورس و بازارهای مالی موجب شود تا ما رفتاری به دور از منطق انجام دهیم.
بسیاری از سهامدارن هم از این که موقعیت سرمایه‌گذاری خوبی را از دست بدهند، می‌ترسند و از رفتار جمع تبعیت می‌کنند.
گاهی اوقات هم این مروجان هستند که با تسلط بر اصول روانشناسی بازار، باعث بروز این نوع از رفتارها می‌شوند و جمع را به سمت رفتارهای مورد نظر خود سوق می‌دهند.
این قبیل رفتارهای گله‌ای و قبیله‌ای در بورس ایران هم مشاهده می‌شود که به نظر می‌رسد مهمترین دلیل رواج آن نداشتن تخصص و شناخت کافی نسبت به بورس و تحلیل‌های تکنیکال و بنیادی بازارهای مالی باشد.
معایب رفتار قبیله ای و گله ای در بورس
یکی از مهمترین معایب این نوع از رفتارهای هیجانی در بازارهای مالی که به طور کلی باید وابسته به استدلال، منطق، تحلیل و تفکر باشند، این است که اگر شما چند بار از طریق دنبال کردن جمع به سود رسیده باشید ممکن است به این رفتار گله‌ای ادامه دهید و در نهایت و با مبالغی بالاتر دچار ضرر و زیان شوید.
فرض اصلی بازار بورس و سرمایه این است که سرمایه‌گذاران براساس آگاهی، شناخت و منطق عمل می‌کنند و این گونه رفتارهای غیرمنطقی ریسک کاهش سرمایه را در بورس افزایش می‌دهد.
رفتار توده ای در بورس نه تنها در صف خرید بلکه در صف فروش سهام هم دیده می‌شود و بسیاری از افراد بدون توجه به بازار، قدرت و پتانسیل رشد سهم مورد نظر و بدون تفکر و منطق اقدام به فروش سهم خود با توجه به رفتار جمع می‌کنند.
حباب سرمایه‌گذاری و رفتار قبیله ای و گله ای در بورس
رفتار گله ای در بورس می‌تواند موجب ایجاد حباب قیمتی شود، به این معنی که تقاضا برای سهمی بالا می‌رود که ارزش ذاتی آن به اندازه این تقاضا نیست. این رفتار باعث افزایش قیمت یک سهم بسیار بالاتر از ارزش اقتصادی آن می‌شود. بسیاری از این حباب‌ها نفعی برای سرمایه‌گذاران ندارد و سرمایه آن‌ها را آسیب‌پذیر می‌کند.
و اما راه حل چیست؟
با این که افراد متخصص و حرفه‌ای در زمینه بازارهای مالی هم ممکن است دچار این رفتارهای توده ای شوند و گاهی اوقات سرمایه خود را در معرض آسیب قرار دهند، اما به نظر می‌رسد بهترین راه‌حل برای جلوگیری از بروز چنین رفتارهایی آموزش بورس و کسب مهارت در تحلیل بازارهای مالی باشد.
همچنین سعی کنید همیشه این سوال را از خود بپرسید که چرا در حال حاضر جمع زیادی به دنبال سرمایه‌گذاری در بخش خاصی هستند و بر آن متمرکز شده‌اند. این را هم در نظر بگیرید که شاید آن دیگرانی هم که شما به پیروی از آن‌ها قصد سرمایه‌گذاری در حوزه مشخصی را دارید، بدون تفکر و منطق و بر پایه هیجان و احساسات اقدام به خرید سهم معینی کرده باشند.
در نهایت سعی کنید از همرنگ نبودن با جماعت نترسید. درست است رفتار جمعی و گله‌ای غریزی است اما به ویژه در بازارهای مالی که این تبعیت از جمع ممکن است پیامدهای نامناسبی برای سرمایه شما داشته باشد نترسید و با فکر و بر اساس منطق عمل کنید.
سخن آخر
در پایان باید گفت رفتارهای قبیله‌ای و گله‌ای یکی از آفات بازارهای مالی محسوب می‌شوند و سرمایه‌گذاران باید تا جایی که می‌توانند مراقب بروز رفتارهای هیجانی از این دست باشند، رفتارهایی که سرمایه آن‌ها را در معرض آسیب قرار می‌دهد. بازارهای مالی و بورس جایی است که باید به سلاح منطق، تفکر، شناخت و آگاهی مجهز بود تا بتوان تحلیل دقیقی از بازار انجام داد و به سوددهی مورد نظر دست پیدا کرد.
بنابراین به نظر می‌رسد بهترین راه‌حل برای این که از بروز رفتار توده ای در بورس جلوگیری کنیم، آموزش دیدن در زمینه تحلیل بازارهای مالی و کسب تخصص در بورس و حوزه‌های وابسته به آن است.
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)