ارزش ذاتی چیست؟ روش محاسبه ارزش ذاتی سهم

برای فعالیت در بازار سرمایه و خرید و فروش سهام در این بازار باید به یک سری ملاک‌ها و معیارها مجهز باشید. در این بازار تحلیل‌گران همیشه به دنبال کشف فرصت‌ها و ابزارهایی هستند که به راحتی بتوانند بهترین زمان خرید و فروش سهام را بیابند تا به کسب سود حداکثری دست پیدا کنند.

در این فرآیند تحلیل‌گران بنیادی اول از هر چیزی به دنبال این هستند که ارزش ذاتی سهم چیست و چه تفاوت‌هایی با قیمت بازار دارد! در گام بعدی بر اساس این تفاوت‌ها و ارزیابی‌هایی که انجام می‌دهند، برای خرید و فروش سهام در بازار اقدام می‌کنند. این عمل بیشتر در بازه زمانی بلندمدت کاربرد دارد و بر این اساس ایده اصلی این است که قیمت هر سهم در نهایت به سمت میانگین ارزش ذاتی آن سهم حرکت خواهد کرد.

ارزش ذاتی سهام چیست؟

(Intrinsic value) به عنوان یکی از اصلاحات رایج بورسی شناخته می‌شود و از آن به عنوان معیاری برای معاملات اوراق بهادار استفاده می‌شود. ارزش ذاتی با استفاده از عوامل دیگر و فرمول‌های مربوطه قابل دستیابی است. به منظور آشنایی بیشتر با ارزش ذاتی سهام ابتدا به این توضیحات دقت نمایید: در گام اول باید تفاوت میان ارزش و قیمت سهم مشخص شود. این دو مفهوم با یکدیگر فرق داشته و برای درک این موضوع به این مثال توجه کنید: در بازار خودرو ارزش واقعی ماشین پراید برای همه مشخص است اما قیمت آن بسیار بالاست! این به این معنی است که ارزش واقعی پراید در بازار خودرو ایران نسبت به قیمت آن بسیار پایین‌تر است.

در بازار بورس قیمت به مبلغی گفته می‌شود که سهم در آن قیمت مورد معامله یا خرید و فروش قرار می‌گیرد. کشف این قیمت با استفاده از عوامل متعددی امکان‌پذیر است برخی از این عوامل نظیر میزان عرضه و تقاضا، هیجانات موجود در بازار، شرایط سیاسی کشور و … است. از طرف دیگر ارزش ذاتی سهم اهمیت و سودمندی آن سهم را نمایش می‌دهد و دو عاملی که روی آن بسیار تاثیرگذارند عبارتند از: عامل سودآوری و چگونگی کسب سود. کارشناسان و تحلیل‌گران بازار به منظور تشخیص قدرت سودآوری یک سهم از ابزارهای متنوعی استفاده می‌کنند تا قابلیت‌های سهم مدنظر را مشخص کنند. در این میان صورت‌های مالی، شرایط رشد شرکت و امور مالی مربوط به آن در روند ارزیابی قرار می‌گیرند و با استفاده از آن‌ها مشخص می‌شود که میزان سودآوری شرکت در آینده برچه اساس خواهد بود. به یاد داشته باشید که به منظور به دست آوردن ارزش ذاتی سهم، باید جریان‌ها و صورت‌های مالی شرکت در سال‌های آینده پیش‌بینی شود.

ارزش ذاتی سهم در اصل به فاکتوری گفته می‌شود که در فرآیند تحلیل بنیادی و رویکردهای فاندامنتال در نظر گرفته می‌شود. اگر شما به عنوان یک سرمایه‌گذار قصد سرمایه‌گذاری بلندمدت را داشته باشید این عامل (ارزش ذاتی سهام) به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل فرآیند سرمایه‌گذاری شما به حساب خواهد آمد. در ارزیابی‌هایی که از بازار بورس شده است به این اصل رسیده‌ایم که قیمت و ارزش یک سهم لزوما با هم برابر نیستند و اصل داستان بر این اساس است که قیمت سهم در گذر زمان به سمت ارزش سهم در حال حرکت است. برای آشنایی بیشتر در خصوص ارتباط بین ارزش ذاتی سهام و سرمایه‌گذاری به ادامه متن توجه نمایید.

سرمایه‌گذارانی که در بازار بورس با استفاده از ابزار تحلیل بنیادی حرکت می‌کنند و به معاملات نگاه می‌کنند، زمانی که قیمت یک سهم از ارزش ذاتی‌ش کمتر باشد برای خرید آن سهم اقدام می‌کنند در این حالت به اصطلاح ارزش بازاری سهم نسبت به ارزش ذاتی سهم کمتر بوده است. پیش‌بینی می‌شود که در آینده این سهم در بازار به سمت ارزش ذاتی خود حرکت کرده و در این پروسه سهام‌دار به سودی که در نظر داشته است، خواهد رسید. حال در نقطه مقابل زمانی که قیمت یک سهم نسبت به ارزش ذاتی آن بیشتر باشد، سهام‌داران برای فروش آن سهم اقدام خواهند کرد چرا که در بازار این امکان وجود دارد که قیمت سهم به ارزش واقعی خود برگشته و سهام‌داران فرصت فروش را از دست بدهند.

با این تفاسیر متوجه شدید که تفاوت قیمت و ارزش ذاتی یک سهم چگونه فرصت مناسبی را برای سهام‌داران ایجاد می‌کند که بتوانند در نقطه مناسب برای خرید و فروش سهم مدنظر اقدام کنند. اصطلاح حباب بازار نیز از همین مغایرت قیمت بوجود آمده است. زمانی را تصور کنید که قیمت سهم بیشتر از ارزش ذاتی آن باشد، در این حالت حباب مثبت بوجود می‌آید و سهام‌داران بهتر است که برای فروش سهم اقدام کنند. برعکس، اگر قیمت سهم از ارزش ذاتی آن کمتر باشد، حباب منفی شکل گرفته و بهتر است که سرمایه‌گذاران برای خرید این سهم اقدام کنند.

نحوه محاسبه ارزش ذاتی سهام چگونه است؟

به دست آوردن ارزش ذاتی یک سهم یک کار پیچیده و تخصصی به شمار می‌آید که کارشناس یا تحلیل‌گر با استفاده از فرمول‌های متعدد به ارزش ذاتی سهم دست پیدا می‌کند. این نکته را در نظر داشته باشید که تحلیل بنیادی به عنوان یک فرآیند ارزیابی سهم شناخته می‌شود که هر شخصی توانایی پرداختن به آن را ندارد. در همین راستا شرکت‌ها و سازمان‌های مرتبط بوجود آمده‌اند که با استفاده از ارزیابی و تحلیل‌هایی که به عمل می‌آورند، خدمات مشاوره‌ای را به علاقه‌مندان ارائه می‌دهند.

مدل گوردون به عنوان یکی از روش‌های محاسبه ارزش ذاتی سهم است. مدلی که ارزش ذاتی سهام را، بر مبنای سود تقسیمی پیش‌بینی‌شده با نرخ ثابت، محاسبه می‌کند. در نظر داشته باشید که برای استفاده از این روش باید چندین شاخص را در فرمول قرار دهید تا بتوانید به ارزش واقعی سهام یک شرکت دست یابید. فرمول مدل گوردون برای به دست آوردن ارزش ذاتی سهم به شکل زیر است:

(Intrinsic value of stock = D÷(k-g

• D : سود تقسیمی مورد انتظار هر سهم.
• K : بازه مورد انتظار سرمایه‌گذار.
• G : نرخ رشد مورد انتظار سود تقسیمی سهام.

نحوه محاسبه ارزش دارایی‌های مالی شرکت

کارشناسان و تحلیل‌گران به منظور به دست آوردن ارزش ذاتی هر سهم، در گام اول باید ارزش داریی‌های مالی آن شرکت را محاسبه نمایند و برای این پروسه رویکردهای متنوعی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

رویکرد ترازنامه‌ای: در این رویکرد معمولا ارزش دارایی‌های شرکت چه از نوع مشهود و چه از نوع غیرمشهود، مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد. در همین راستا یکی از روش‌های رایج در رویکرد ترازنامه‌ای، بررسی و تحلیل ارزش خالص دارایی شرکت مدنظر است. در نظر داشته باشید که از NAV به عنوان یک فاکتور برای تعیین ارزش‌های دارایی‌های یک شرکت استفاده می‌شود که در آن مجموع ذخیره کاهش ارزش دارایی‌ها، سود محقق شده بعد از تاریخ ترازنامه، ارزش افزوده پرتفوی غیر بورسی، ارزش افزوده پرتفوی بورسی و حقوق صاحبان سهام بر تعداد سهام شرکت تقسیم می‌شوند.

رویکرد نسبی: در این روش به اصطلاح ارزش واقعی یک شرکت در مقایسه با ارزش سایر شرکت‌های مشابه تعیین می‌شود. در این رویکرد بیشتر از نسبت P/E استفاده می‌شود. برای درک بیشتر در این رویکرد، دو شرکت را درنظر داشته باشید که از لحاظ نرخ رشد، ریسک و … در شرایط یکسانی باشند. در این فرآیند اگر P/E یکی از این شرکت‌ها در مقایسه با دیگری از مقدار کمتری برخوردار باشد، به این معنی است که سهام آن شرکت زیر قیمت و کمتر از ارزش واقعی آن در بازار مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد و این سهم از نظر بنیادی برای سرمایه‌داران جای رشد دارد و به سودآوری منجر خواهد شد. البته P/E تنها فاکتور مدنظر در این رویکرد نیست و بهتر است از سایر فاکتورها در ارزیابی شرکت استفاده شود.

رویکرد تنزیلی: از نظر کارشناسان و تحلیل‌گران بازار سرمایه، این روش به عنوان بهترین و دقیق‌ترین روش برای ارزشگذاری سهام محسوب‌ شده که با در نظر گرفتن جریان‌های نقدی تولیدی شرکت مورد محاسبه قرار می‌گیرد. همچنین در رویکرد تنزیلی، جریان‌های نقد آتی شرکت با توجه به یک نرخ مشخص، تنزیل می‌شوند و به این ترتیب، ارزش فعلی شرکت به دست می‌آید.

سخن آخر

در بازار سرمایه معیارها و ابزارهای متنوعی به منظور خرید و فروش سهام در نظر گرفته می‌شود. سرمایه‌گذارانی که با استفاده از علم بنیادی به بررسی و ارزیابی بازار و وضعیت شرکت‌های بورسی می‌پردازند، قادر هستند که با به دست آوردن ارزش ذاتی سهام یک شرکت، نسبت به خرید و فروش آن تصمیم‌گیری نمایند. کارشناسان فعال در حوزه سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه بر این عقیده‌اند که با استفاده از تعیین ارزش ذاتی سهام یک شرکت می‌توان به موقعیت‌های عالی برای خرید و فروش آن اقدام کرد و از این رویکرد به سودآوری بسیاری در جریان سرمایه‌گذاری دست پیدا کرد.