گره معاملاتی در بورس چیست؟روش های رفع گره معاملاتی
همان‌طور که می‌دانید به منظور شروع فرآیند سرمایه‌گذاری در بازار بورس در گام اول باید با اصطلاحات مهم بورسی و چهارچوب‌های موجود در این بازار آشنا شوید. در این میان برخی اصطلاحات از اهمیت بیشتری برخوردار هستند که به همین منظور در این مقاله به یکی از آن‌ها یعنی گره معاملاتی در بورس خواهیم پرداخت. در گام اول تعریفی از گره معاملاتی خواهیم داشت و در ادامه به این موضوع که گره معاملاتی در اصل در چه زمانی ظهور پیدا می‌کند یا شامل چه شرکت‌هایی می‌شود، می‌پردازیم. به همین منظور برای آشنایی با گره معاملاتی در بورس با این مقاله با ما همراه باشید.
گره معاملاتی در بورس چیست؟
در بازار بورس و اوراق بهادار تمامی نمادها دارای دامنه نوسان قیمتی هستند که با توجه به عرضه و تقاضا در بازار ممکن است یک نماد به وضعیت صف خرید یا فروش تبدیل شود. در این میان شرکتهای کوچک‌تر که دارای پتانسیل نقد شوندگی پایین‌تری هستند روند معاملات آن‌ها به کندی انجام می‌گیرد. در این وضعیت سهم مدنظر ما دارای حجم مبنا نبوده و به دلیل انجام معاملات کمتر قیمت پایانی سهم نسبت به روز قبل تغییر آن‌چنانی نخواهد داشت. اگر این روند به همین شکل ادامه داشته باشد سهم در حالت صف خرید یا صف فروش قفل شده و معامله‌ای در سهم انجام نخواهد شد که در اصل به این فرآیندی که تعریف شد، گره معاملاتی در بورس گفته می‌شود و در ادامه این نماد معاملاتی مشمول رفع گره خواهد شد.
باید به این نکته مهم توجه داشته باشید که گره معاملاتی شامل نمادهای بورسی می‌شود و نمادهای فرابورسی از این موضوع مستثنا هستند. دلیل این امر این است که گره معاملاتی با توجه به عامل حجم مبنا پدید میآید و این فرآیند در نمادهای بورسی وجود دارد اما نمادهای فرابورسی دارای حجم مبنای 1 بوده و پروسه گره معاملاتی برای آن به وجود نخواهد آمد.
در چه شرایطی گره معاملاتی به وجود می آید؟
در بازار بورس برخی شرایط وجود دارد که با بروز آن‌ها، برخی از نمادهای بورسی شامل گره معاملاتی خواهند شد. این موارد عبارت‌اند از:
- اولین شرایط در این زمینه این است که یک نماد معاملاتی با توجه به برخورداری از موقعیت صف خرید یا صف فروش در پایان جلسه معاملاتی، حداقل معادل یک برابر حجم مبنا برای شرکت‌هایی با ۳ میلیارد سهم و بیشتر و دو برابر حجم مبنا برای سایر شرکت‌ها، به علت عدم تقارن قیمت‌های درخواست خریدوفروش، حداقل به مدت ۵ جلسه معاملاتی متوالی مورد معامله قرار نگیرد یا متوسط معاملات روزانه آن در این دوره ( به استثنای معاملات در بازار معاملات عمده)، کمتر از ۵درصد حجم مبنا باشد.
- تمام معاملات یک نماد معاملاتی در ۵ جلسه معاملاتی متوالی در سقف دامنه نوسان روزانه قیمت باشد.
- تمام معاملات یک نماد معاملاتی در ۵ جلسه معاملاتی متوالی در کف دامنه نوسان روزانه قیمت باشد.
در صورتی که نمادهای بورسی در بازار درگیر این شرایط باشند، در اصل شامل وضعیت گره معاملاتی شده‌اند و برای برطرف کردن این شرایط دستورات و اقدامات لازم مبذول می‌شود. در همین راستا در بخش بعدی به شرکتهای مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی خواهیم پرداخت.
چه شرکت‌هایی مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی هستند؟
فهرست تمامی شرکت‌هایی که شامل دستورالعمل رفع گره معاملاتی هستند از طریق سایت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی TSETMC.com در دسترس عموم است، برای این منظور در این سایت می‌توانید از قسمت پیام ناظر به این اطلاعیه دسترسی داشته باشید. این مشخصات حداکثر تا پیش از شروع روز معاملاتی در اختیار معامله‌گران قرار می‌گیرد. در نظر داشته باشید که تحت برخی شرایط خاص ممکن است این چهارچوب‌ها و مقررات گره معاملاتی در خصوص برخی سهم‌های بازار با توجه به صلاح‌دید مدیرعامل بورس حداکثر تا 5 روز کاری بر روی نماد اعمال نشود. در این خصوص به ماده واحده در گره معاملاتی از جانب سازمان بورس دقت داشته باشید:
در صورت قرار گرفتن شرکت‌هایی با سرمایه کمتر از ۱۵۰ (یک‌صد و پنجاه) میلیارد ریال در گره معاملاتی، رفع گره و عدم اعمال حجم مبنا با پیشنهاد مدیریت بازار بورس تهران همراه با ذکر دلایل مربوطه و تأیید مدیرعامل شرکت بورس صورت می‌پذیرد.
بررسی عامل دامنه نوسان در رفع گره معاملاتی
طی تجربه‌هایی که در این زمینه داشتیم معمولاً زمانی که یک نماد شامل گره معاملاتی می‌شود و از جانب سازمان شامل دستور رفع گره معاملاتی قرار می‌گیرد، روز بعد با دو برابر دامنه نوسان مجاز بازگشایی می‌شود و در ادامه تحت معاملات عادی بازار مورد معامله قرار می‌گیرد. برای درک بهتر از این پروسه به مثال زیر دقت نمایید.
مثال: یک نماد معاملاتی در بازار بورس را در نظر داشته باشید که دامنه نوسان 5 درصدی دارد حال این نماد به اندازه 10 جلسه معاملاتی درگیر فرآیند صف خرید متوالی می‌شود. در این وضعیت نماد معاملاتی مدنظر مشمول قوانین رفع گره معاملاتی شده و در روز بعد با دو برابر دامنه نوسان یعنی به مقدار 10 درصد بازگشایی انجام خواهد شد. این بازگشایی تحت این شرایط است که در 30 دقیقه اول بر اساس میزان عرضه و تقاضا کشف قیمت صورت می‌گیرد و بعد از آن معاملات سهم در قالب روال عادی معاملات روزانه بازار قرار خواهد گرفت. به این نکته دقت داشته باشید که حداکثر به مدت ۵ روز معاملاتی متوالی، عامل حجم مبنا برای محاسبه قیمت پایانی این نماد که مشمول رفع گره معاملاتی شده است در نظر گرفته نمی‌شود، بنابراین کوچک‌ترین تغییری در قیمت سهم بدون توجه به تعداد معاملات آن، قیمت پایانی را تغییر خواهد داد.
ماده ۲۲ دستورالعمل اجرایی نحوۀ انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران
بازگشایی نماد معاملاتی از طریق حراج ناپیوسته ۳۰ دقیقه‌ای با اعمال یک مرحله پیش‌گشایش، شروع و با اجرای حراج ناپیوسته پایان می‌یابد. پس از این مرحله، معاملات از طریق حراج پیوسته در زمان باقیمانده تا پایان جلسه معاملاتی و در دامنه نوسان مجاز روزانه قیمت انجام می‌شود. قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته، قیمت کشف شده از طریق حراج ناپیوسته است.
- تبصره 1: در صورتی که در دورۀ حراج ناپیوسته معامله‌ای صورت نپذیرد یا، معاملات انجام شده در دوره حراج ناپیوسته توسط بورس تأیید نگردد، به تشخیص بورس و پس از اطلاع‌رسانی، حراج ناپیوسته موضوع این ماده برای یک‌بار دیگر در همان جلسه معاملاتی یا در ۹۰ دقیقه ابتدایی جلسه معاملاتی بعد قابل تکرار است. به هر ترتیب در صورت عدم کشف قیمت، آخرین قیمت پایانی نماد معاملاتی، قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته خواهد بود.
- تبصره 2: در خصوص قیمت‌گذاری حق تقدم سهام برای اولین بار پس از افزایش سرمایه و در زمان عرضه حق تقدم استفاده نشده در صورت عدم کشف قیمت پس از دو نوبت حراج ناپیوسته، حراج ناپیوسته تا کشف قیمت تکرار می‌شود. در زمان عرضه‌ی حق تقدم استفاده نشده مدت زمان حراج ناپیوسته از شروع عملیات حراج آغاز و تا پایان جلسه‌ی معاملاتی ادامه خواهد داشت.
- تبصره 3: در تمامی مواد این دستورالعمل، حراج ناپیوسته بدون محدودیت دامنه نوسان صورت می‌گیرد، مگر اینکه نوع محدودیت به صورت صریح بیان شده باشد.
سخن آخر
همان‌طور که اشاره کردیم در بازار بورس شما در گام اول باید نسبت به برخی اصطلاحات رایج آشنایی داشته باشید که یکی از این اصطلاحات گره معاملاتی است. گره معاملاتی در اصل تحت برخی شرایط پدید میآید و به موجب آن سهم یا نماد معاملاتی مدنظر درگیر صف‌های خریدوفروش متوالی بدون انجام هیچ معامله‌ای خواهد بود. در این شرایط بنا به صلاح‌دید مدیرعامل سازمان بورس، نماد مدنظر مشمول قوانین رفع گره معاملاتی خواهد شد و روز بعد با دو برابر دامنه نوسان مجاز در حالت پیش گشایش و کشف قیمت قرار می‌گیرد و به دنبال آن روال عادی در معاملات سهم قالب خواهد شد. در نظر داشته باشید که گره معاملاتی با توجه به اعمال یا دخالت حجم مبنا، در نمادهای بورسی یا بازار اول بروز می‌دهد و در بازار فرابورس ما شاهد گره معاملاتی نیستیم و این امر به دلیل وجود حجم مبنای 1 در نمادهای فرابورسی است.
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)