عرضه اولیه یا IPO چیست؟
عرضه اولیه سهام یا IPO، از اولین اصطلاحاتی است که هر فردی زمان ورود به بازار بورس با آن آشنا می‌شود. گاهی اوقات نیز، افرادی که از روحیه ریسک‌پذیری کمی برخوردارند، تنها هدف‌شان برای ورود به بازار خرید عرضه اولیه است، زیرا خرید عرضه اولیه در بیشتر مواقع سودآور و بدون ضرر است. اگر برای شما این سؤال پیش آمده که چطور عرضه اولیه برای سهامدارش تنها سود می‌سازد. در مقاله عرضه اولیه چیست؟ با ما همراه باشید.
عرضه اولیه سهام یا IPO چیست؟
هرگاه شرکتی تصمیم داشته باشد برای اولین بار سهام خود را در بورس یا فرابورس به اشخاص حقیقی و حقوقی عرضه کند، به آن «عرضه اولیه سهام»، (Initial Public Offering) و یا به اختصار IPO می‌گویند. به طور معمول 5 تا 10 درصد از کل سهام یک شرکت به صورت عرضه اولیه ارائه و به نوعی بین افراد تقسیم می‌شود و تعداد مشخصی از آن به هر شخص می‌رسد. البته ممکن است این مقدار تغییر کند.
تمامی شرکت‌هایی که در حال حاضر در بورس فعال هستند زمانی به بازار عرضه شده‌اند و در اصل روزی سهامشان عرضه اولیه بوده است.
دلیل استقبال از عرضه اولیه سهام چیست؟
باید گفت که بیش از ۹۰% از عرضه‌های اولیه‌ای که در بورس ارائه میشوند؛ بین ۲۰%-۳۰% سودآور هستند و گاهی مواقع این سود به ۱۰۰% نیز رسیده است. به همین دلیل متقاضی برای سهم‌هایی که برای اولین بار عرضه میشوند، بسیار زیاد است. معمولاً سهام شرکت‌هایی که برای اولین بار در بازار بورس یا فرابورس عرضه میشوند در کوتاه مدت رشد خوبی دارند و همین دلیل اصلی استقبال اکثریت برای خرید این سهام‌هاست.
در اصل افزایش تقاضا و محدودیت خرید باعث می‌شود که تقاضا نسبت به عرضه بیشتر باشد و در نتیجه به احتمال زیاد چند روزی شاهد صف خرید در سهم عرضه اولیه خود، خواهید بود. همان‌طور که قبلاً گفته شد؛ این اتفاق در اکثر مواقع می‌افتد ولی برای تمامی سهم‌هایی که عرضه اولیه هستند مصداق ندارد.
در موارد نادر، گاهی با خرید سهم عرضه اولیه، می‌توانید ضرر کنید و سهم نه تنها رشد نکند، بلکه افت قیمت هم پیدا کند. این افت قیمت دلیل‌های متفاوتی دارد. مثلاً قیمت سهم در هنگام اولین عرضه، تفاوت چندانی با ارزش واقعی آن سهم ندارد و یا سهم در شرایط و روزهای بد بازار ارائه شده است.
روش‌های خرید عرضه اولیه سهام؟ چگونه عرضه اولیه بخریم؟
در بورس تهران تا چندی پیش، عرضه اولیه سهام به صورت حراج با اولویت زمان صورت می‌گرفت، به این ترتیب که سهم‌ها ابتدا کشف قیمت می‌شدند. یعنی؛ قیمتی که سرمایه‌گذار می‌توانست با آن قیمت سهام را خریداری کند، مشخص می‌شد. سپس با توجه به تعداد سهام آن شرکت و تعداد سهامی که قرار بود عرضه شود، برای هر فرد سهمیه‌ای مشخص و در ساعت تعیین شده عرضه می‌شد. در این روش، قیمت و ساعت خرید و حداکثر حجم خرید، از قبل کاملاً مشخص بود و باید در زمان مشخص شده مثلاً ساعت 12:40 سفارش گذاشته می‌شد.
در این ترتیب اولویت با افرادی بود که سفارش خود را زودتر ثبت می‌کردند. اما به دلیل مشکلاتی که در این سیستم عرضه وجود داشت، بعد از مدتی روش خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تغییر پیدا کرد. از مشکلات روش قبل این بود که؛ برخی از افراد موفق به خرید سهام نمی‌شدند و در مقابل برخی دیگر پول‌های سنگینی را برای خود خرید می‌زدند. علاوه بر این، هنگ کردن هسته بورس و ضعیف بودن اینترنت نیز باعث شد که روش بوک بیلدینگ جایگزین روش قبلی شود.
روش بوگ بیدینگ (book building) چیست؟
در ارائه عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ، در بازه زمانی مشخص شده، مثلاً ۱۰ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر، همه افرادی که می‌خواهند در خرید سهم مشارکت داشته باشند، سفارش خود را در سیستم ثبت می‌کنند و در نهایت، بر اساس تعداد سهامی که شرکت عرضه کرده و تعداد افرادی که سفارش خرید ثبت کرده‌اند، به هر نفر، تعدادی سهم به نسبت مساوی تعلق خواهد گرفت. لازم به ذکر است که این نوع سفارش، بر اساس سقف قیمت تعیین شده است. زیرا متقاضی برای عرضه اولیه زیاد است و اولویت به بالاترین قیمت تعلق می‌گیرد.
مراحل خرید عرضه اولیه
خرید عرضه اولیه در سه مرحله انجام می‌شود.
ثبت‌نام و دریافت کد بورسی
در ابتدای ورود به بازار بورس، شما احتیاج به کد بورسی دارید. بدون کد بورسی، خرید و فروش غیرممکن است. کد بورسی در اصل شناسنامه شما در سازمان بورس و اوراق بهادار است، که به وسیله آن شناخته می‌شوید. برای دریافت کد بورسی، در ابتدا باید در سامانه سجام ثبت‌نام کرده و به یکی از کارگزاری‌های مجاز جهت دریافت کد بورسی مراجعه کنید. بعد از پر کردن فرم‌های مربوطه، کارگزاری‌ها، نام کاربری و رمز عبور ورود به سامانه معاملاتی به شما می‌دهند که مختص خود شماست و از آن پس می‌توانید از طریق سامانه معاملاتی به خرید و فروش بپردازید.
اطلاع از زمان عرضه اولیه
در مرحله بعد، لازم است از زمان ارائه عرضه اولیه مطلع باشید. با توجه به اقبال عموم مردم به بازار بورس، در حال حاضر سایت‌ها، رسانه‌ها، کانال‌های تلگرامی و اینستاگرامی بسیاری وجود دارد که زمان عرضه‌های اولیه سهام شرکت‌ها را اعلام می‌کنند. علاوه بر آن معمولاً کارگزاری‌ها نیز با ارسال پیامک مشتریان خود را از زمان فروش عرضه مطلع می‌کنند. حداکثر دو روز قبل از انجام عرضه اولیه در اطلاعیه‌ایی، زمان و جزئیات عرضه اولیه‌ها منتشر می‌شود. این اطلاعیه شامل مواردی مانند: تاریخ عرضه اولیه، ساعت مجاز ثبت سفارش، سهمیه هر کد معاملاتی، بازه قیمت هر سهم و سایر شرایط سفارش است.
گذاشتن سفارش خرید
در این مرحله تنها کافیست در تاریخ و ساعت مشخص شده، سفارش خرید خود را با تعداد و قیمت مشخص شده ثبت و ارسال کنید. در بیشتر مواقع خرید عرضه‌های اولیه به پول زیادی احتیاج ندارد. البته در مورد شرکت‌های بسیار بزرگ مانند شستا این استثنا وجود داشت، در این موارد به میزان نقدینگی بیشتری نیاز دارید ولی به طور کل سعی کنید با پول خرد حسابتان در عرضه‌های اولیه شرکت کنید.
چه زمانی عرضه اولیه را بفروشیم؟
در واقع، به طور قطعی زمان مشخصی را برای فروش عرضه اولیه نمی‌توان مشخص کرد. معمولاً قیمت عرضه اولیه سهام را به گونه‌ای تعیین می‌کنند تا افراد از بازدهی ۱۰ تا ۲۰ درصدی بهره‌مند شوند. اما با این وجود؛ صاحبان عرضه اولیه می‌توانند از فردای روز خرید سهام خود را بفروشند. برای دانستن بهترین زمان برای فروش سهم، بهتر است نکات زیر را رعایت کنید:
- وضعیت فعلی و آتی شرکت عرضه شده در بازار بورس را ارزیابی کنید.
- به میزان بزرگی و کوچکی شرکت عرضه شده در بازار بورس توجه کنید.
- در سایت‌های تحلیل‌گری تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه را مطالعه کنید.
- رفتار سهامداران عمده در زمان معاملات سهم را بررسی کنید.
- روند فعلی بازار بورس را بررسی کنید.
بازار سهام مانند هر بازار اقتصادی دیگری، روزهای خوب و روزهای بد دارد، به عبارتی دوره رشد و دوره رکود و افت، هنگامی که به دلیل جو منفی حاکم بر بازار، تعداد روزهای منفی در سهام عرضه اولیه بیشتر از تعداد روزهای مثبت شود، آنجاست که حجم نقدینگی بزرگی در حال خروج از بازار آن سهم است و این موضوع می‌تواند برای مدتی باعث تشکیل صف‌های فروش سنگین در آن سهم شود.
یکی از مهم‌ترین نشانه‌های خروج از سهم تازه‌وارد به بازار، برچیده شدن صف‌های خرید و تشکیل شدن صف فروش در سهم مورد نظر است. همان‌طور که گفتیم؛ در روزهای نخست، به علت تقاضای بالا شاهد صف خرید در سهم هستیم، اما کم‌کم به مرور دیگر صف خریدی برای سهم باقی نمی‌ماند و به تعادل می‌رسد، اگر دید بلند مدتی به سهم ندارید، این تعادل نشانه‌ای برای خروج شما از سهم است.
مزایای عرضه اولیه برای شرکت‌ها چیست؟
در حقیقت، شرکت‌ها با هدف جذب سرمایه و تأمین مالی وارد بورس میشوند. علاوه بر آن، شرکتی که در بورس است از اعتبار بالاتری برخوردار است، زیرا موظف است صورت‌های مالی شفافی از خود ارائه دهد. در ضمن حضور شرکت در بورس موجب نمایش چهره‌‌ی مثبتی از آن خواهد شد و این امر منجر به استقبال مشتریان و افزایش فروش و سود بیشتر شرکت می‌شود.
ورود شرکت‌ها به بازار بورس شرایط و نکاتی دارد که در زیر به چند مورد آن اشاره می‌کنیم:
- شرکت‌ها برای ورود به بازار بورس، در ابتدا باید صورت‌های مالی خود را به سازمان بورس ارائه دهند و زمانی مجوز ورود را دریافت می‌کنند که در چند سال مالی سود ساز باشند.
- اگر شرکت صورت‌های مالی مناسبی ارائه کند، باید منتظر بماند تا در موعد مقرر، سهامش به صورت عرضه اولیه در بورس عرضه شود.
- عرضه اولیه یک شرکت به این معنی نیست که آن شرکت، تازه تأسیس است، گاهی شرکت‌های دولتی با سابقه فعالیت زیاد، در این عرضه شرکت می‌کنند.
- شرکتی که وارد بورس می‌شود سهام خود را پایین‌تر از ارزش ذاتی خود به فروش می‌رساند این کار به خاطر جذاب کردن قیمت سهام است.
- شرکتی که سهام خود را در بورس به فروش می‌رساند باید توجه داشته باشد که خریداری برای سهامش وجود داشته باشد. معمولاً برای خرید سهام اولیه خریدار بسیار است. مردم با آغوش باز به استقبال عرضه اولیه می‌روند.
سخن آخر
همان‌طور که می‌دانیم سهامداران تازه وارد، در گام نخست باید با مفاهیم پایه و اولیه بازار بورس آشنا شوند و به صورت تجربی یاد بگیرند که چگونه معامله کنند. به همین منظور؛ توصیه ما این است که بهترین راه ورود سهامداران تازه وارد به بازار بورس، خرید عرضه اولیه است.
در عرضه اولیه معمولاً، سهامداران دچار ضرر نمی‌شوند و افرادی که از ضرر کردن در این بازار می‌ترسند و هنوز علم و تجربه کافی ندارند با خرید عرضه اولیه نه تنها ضرر نمی‌کنند بلکه؛ با نحوه‌ی خرید و فروش، اصطلاحاتی مانند: صف خرید و صف فروش، سایت‌های بورس، طریقه سفارش گذاری، چگونگی بازدهی روزانه و… آشنا میشوند.
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)