افزایش سرمایه چیست؟ انواع روش افزایش سرمایه کدامند؟
افزایش سرمایه یکی از مفاهیم مهمی است که سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه با آن سروکار دارند، به طور کلی معنای افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی و نحوه محاسبه مقدار سهام هر سرمایه‌گذار پس از این افزایش سرمایه مورد توجه است. در بررسی‌هایی که هر سرمایه‌گذار انجام می‌دهد، در سامانه کدال و اطلاعیه‌های ناظر بازار بسیار مشاهده شده است که نماد شرکتی برای افزایش سرمایه متوقف و به تبع بعد از آن بازگشایی شده است.
منظور از افزایش سرمایه چیست؟
در اکثر مواقع شرکت‌ها نیاز دارند نقدینگی جدیدی را تأمین کرده تا وضعیت سودآوری خود را بهبود بخشند. در این میان افزایش سرمایه یکی از راه‌های مناسب به منظور تأمین منابع مالی برای شرکت‌ها است. مقوله افزایش سرمایه در هر شرکت، با توجه به ساختار و پیچیدگی‌های آن شرکت می‌تواند به شکل متفاوتی اجرا شود که در ادامه مقاله به آن‌ها می‌پردازیم. در نظر داشته باشید که افزایش سرمایه در شرکت‌های سهامی به معنی افزایش اسمی میزان سرمایه ثبت‌شده شرکت است. به عبارت ساده‌تر، افزایش سرمایه در بورس به معنی افزایش تعداد سهام منتشرشده توسط شرکت‌های در سهام است.
انواع روش‌های افزایش سرمایه در بورس
در بازار سرمایه ایران به طور معمول فرآیند افزایش سرمایه در بورس به چهار روش امکان‌پذیر است. قصد داریم در این بخش هر کدام از این روش‌ها را معرفی کنیم و جزئیات آن‌ها را بررسی نماییم.
افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها
در این نوع از افزایش سرمایه در اثر تورم و افزایش قیمت‌ها، دارایی‌های فیزیکی و مالی نیز از نظر قیمتی افزایش خواهند داشت. تجدید ارزیابی دارایی‌ها به این معنی است که شرکت دارایی‌های ثابت خود را مانند زمین، ساختمان، ماشین‌آلات و تجهیزات و سایر دارایی‌های خود را، مورد تجدید ارزیابی قرار دهد و در صورت تغییر ارزش آن‌ها، ارزش جدید دارایی‌ها را در ترازنامه به روز کند. در این صورت، برای اینکه معادله «دارایی = بدهی + سرمایه» مجدد برقرار باشد، با افزایش میزان دارایی‌ها، میزان سرمایه نیز باید افزایش یابد. طبیعتاً در این فرآیند با افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، تعداد سهام سهامداران افزایش می‌یابد ولی در مقابل به این امر دقت داشته باشید که قیمت هر سهم کاهش می‌یابد. بدین ترتیب تغییری در میزان دارایی سهامداران ایجاد نمی‌شود.
افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران
در نوع دوم از روش‌های افزایش سرمایه مرسوم در کشور، هنگامی‌که شرکتی بخواهد برای سرمایه‌گذاری‌های جدید یا رشد شرکت اقدام به تأمین مالی کند، در صورتی‌که سود انباشته زیادی نداشته باشد، از طریق آورده نقدی سهامداران خود، اقدام به افزایش سرمایه می‌کند. در این حالت، شرکت اوراق جدید به نام حق تقدم سهام منتشر کرده و در اختیار سهامداران فعلی خود قرار می‌دهد. به صورت معمول مدت زمان مجاز برای معاملات اوراق حق تقدم سهام معمولاً ۲ ماه در نظر گرفته می‌شود که به آن مهلت پذیره‌نویسی نیز گفته می‌شود و سهامداران باید در این بازه زمانی مشخص‌شده برای خرید حق تقدم سهام اقدام کنند. برای خرید حق تقدم سهام هر سهامدار به ازای هر سهم باید مبلغ ۱۰۰۰ ریال را به حساب شرکت واریز کند. در برخی از اوقات ممکن است قیمت هر برگه با این قیمت متفاوت باشد. پس از اتمام مهلت پذیره‌نویسی و مراحل افزایش سرمایه، اوراق حق تقدم سهام به اوراق سهام عادی تبدیل خواهد شد.
افزایش سرمایه از محل سود انباشته
به طور کلی شرکت‌ها در پایان سال مالی خود، مقداری از سود به دست آمده را به‌عنوان سود انباشته در صورت‌های مالی خود لحاظ کرده و نگهداری می‌کنند. حال در صورتی که میزان سود انباشته به مقدار قابل توجهی برسد و شرکت نیز نیاز منابع مالی جدید داشته باشد قادر خواهد بود از سود انباشته در نظر گرفته شده استفاده کند. در این روش از افزایش سرمایه، عملاً نقدینگی جدیدی وارد شرکت نمی‌شود و در ترازنامه معادله به حالت قبل خود می‌ماند؛ بنابراین درصد مالکیت سهامداران شرکت نیز تغییری نخواهد کرد. به عبارت دیگر، همانقدر که سرمایه شرکت زیاد می‌شود، تعداد سهام سهامداران نیز افزایش‌یافته و در مقابل قیمت سهام کاهش می‌یابد. در این حالت، چون سهامداران منابعی را به شرکت پرداخت نکرده‌اند، سهام جدید منتشرشده، با عنوان سهام جایزه یاد می‌شود.
افزایش سرمایه شرکت ها از محل صرف سهام
در این روش معمولاً زمانی که قیمت بازار با ارزش اسمی سهام متفاوت باشد، این مقدار اضافه ارزش سهام را صرف سهام می‌نامند. افزایش سرمایه به روش صرف سهام، بدین گونه است که شرکت سهام خود را به جای ارزش اسمی، به مبلغی بیش از قیمت اسمی می‌فروشد. شرکت تفاوت قیمت فروش و قیمت اسمی سهام را می‌تواند یا به حساب اندوخته شرکت منتقل کند، یا سهام جدید به سهامداران خود بدهد و یا در حالت دیگر اضافه ارزش را به صورت نقد میان سهامداران تقسیم کند.
کدام روش افزایش سرمایه بهتر است؟
همان‌طور که می‌دانید، فرایند افزایش سرمایه بر روند معاملات سهام در بازار بورس تاثیرگذار خواهد بود. از این رو قصد داریم بهترین نوع افزایش سرمایه در سهام شرکت‌های بورسی را معرفی کنیم اما این موضوع از دو زاویه مورد بررسی قرار می‌گیرد، بهترین افزایش سرمایه برای سهام‌دارن و بهترین افزایش سرمایه برای شرکت.
بهترین افزایش سرمایه برای سهامداران، «روش سود انباشته و تجدید ارزیابی دارایی‌ها» است چرا که در این روش بعد از باز شدن نماد و واریز سهام جدید به پرتفوی سهامداران، قیمت سهم کاهش پیدا می‌کند و بعد از آن مستعد رشد در بازار خواهد بود و سهامداران با خرید مجدد این سهم در بازار، سود مناسبی کسب خواهند کرد.
بهترین افزایش سرمایه برای شرکت، «روش افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و صرف سهام» است. این نتیجه گیری تا حدودی نسبی است چرا که شرکت‌ها در زمان افزایش سرمایه، ممکن است در وضعیت‌های مالی و اقتصادی متفاوتی باشند و بنا به اهداف و چارچوب‌های مالی شرکت، ممکن است از سایر روش‌های افزایش سرمایه استفاده کنند. مثلا در «روش سود انباشته» شرکت نیازی به خارج کردن سود انباشته نخواهد داشت و این امر ممکن است در برخی مواقع دارای مزیت بیشتری نسبت به سایر روش‌های افزایش سرمایه داشته باشد.
تاثیر افزایش سرمایه بر بازده سهام
کارشناسان بازار بورس درباره تاثیر افزایش سرمایه بر بازده سهام، نظرات مختلفی دارند که هر کدام از آن‌ها بنا به نوع افزایش سرمایه و اوضاع بازار، مورد بررسی قرار می‌گیرد. گروه اول معتقدند که فرایند افزایش سرمایه تاثیری بر روند بازده سهام ندارد و گروه دوم و سوم به ترتیب معتقدند که افزایش سرمایه بر بازده سهام تاثیر مثبت و منفی خواهد داشت. در این میان امکان انتخاب یک نظریه کلی برای نتیجه‌گیری وجود ندارد چرا که بررسی این موضوع تا حد زیادی به مولفه‌ها مختلف در بازار بورس و شرایط سهام شرکت مورد نظر در روند معاملات بستگی دارد.
چطور می‌توان از افزایش سرمایه شرکت‌ها مطلع شد؟
در حال حاضر کلیه اطلاعات شرکت‌های در بورس و فرابورس در سامانه کدال قابل مشاهده و بررسی است و می‌توان علاوه بر گزارش‌های مالی و سایر اطلاعات به اطلاعات مربوط به افزایش سرمایه شرکت‌ها نیز دسترسی پیدا کرد. طبق قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران “سازمان بورس و اوراق بهادار” در راستای حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران و با هدف ساماندهی، حفظ و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارای اوراق بهادار و به منظور نظارت بر حسن اجرای صحیح قانون، لحاظ کردن تدابیر لازم جهت پیش‌گیری از وقوع تخلفات در بازار اوراق بهادار و نیز نظارت بر افشای اطلاعات با اهمیت توسط شرکت‌های ثبت‌شده نزد “سازمان” بر عهده هیئت‌مدیره این سازمان است. در همین خصوص سامانۀ یکپارچۀ گردآوری، نظارت و انتشار الکترونیکی اطلاعات به نشانی WWW.CODAL.IR به منظور مکانیزه کردن جمع‌آوری، بررسی و انتشار اطلاعات مالی شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان و سایر اشخاصی که طبق قانون بازار اوراق بهادار ملزم به گزارش اطلاعات خود هستند، طراحی‌شده است.
آیا در افزایش سرمایه‌ها باید شرکت کنیم؟
یکی از موارد خیلی مهم، شرکت کردن سهامداران در افزایش سرمایه است. نگاه متداولی که در بازار ایران وجود دارد این است که افراد به محض شنیدن اینکه سهام یک شرکت درگیر فرآیند افزایش سرمایه خواهد شد، مشتاقانه به دنبال خرید این سهم هستند و بعضاً حتی صف‌های خرید سنگینی به وجود میاورند بدون آنکه تأمل و تحقیقی روی علت این کار انجام دهند و یا حتی ممکن است بعضاً در برخی سهام وقتی علت خریدن یک سهم را از کسی جویا می‌شوید به شما می‌گوید که شرکت افزایش سرمایه دارد و پیشنهادشان به شما نیز این است که از فردا وارد صف خریداران شوید.
به طور کل بر اساس قانون عرضه و تقاضا قیمت سهام شرکت‌ها دستخوش تغییر می‌شوند و هر کس بر اساس استدلال‌های خود ارزش یک سهم را مشخص می‌کند. مثلاً فرض کنید یک فرد بر اساس شرایط موجود و چشم‌اندازی که برای یک شرکت متصور است، ارزش یک سهم را ۵۰۰ تومان برآورد کرده است. حال اگر قیمت کمتر از این عدد باشد تمایل به خرید سهم دارد و اگر قیمت این سهم بیشتر از ارزش برآوردی خود یعنی بالاتر از ۵۰۰ باشد تمایلی به خرید نخواهد داشت و چه بسا اگر این سهم را داشته باشد در قیمت ۵۰۰ و بالاتر فروشنده باشد. حال همین عامل موجب می‌شود که حالت‌های متفاوتی به وجود بیاید. اگر قبل از افزایش سرمایه قیمت به شدت رشد کرده باشد و شما بی‌دلیل و فقط بر اساس شنیدن افزایش سرمایه، اقدام به خرید سهم کرده باشید ممکن است بعد از افزایش سرمایه قیمت کاهش یابد و چون در روز بازگشایی دامنه نوسان باز است حتی ممکن است میزان ضرر بسیار زیاد باشد.
در همین راستا باید دقت داشت که سهامی که درگیر فرآیند افزایش سرمایه شده است ممکن است تا زمان ثبت آن غیرقابل معامله باشد؛ و همین‌طور ممکن است برعکس این اتفاق نیز رخ دهد یعنی اینکه سهم قبل از افزایش سرمایه در قیمت‌های مناسبی معامله شود و بعد از برگزاری مجمع افزایش سرمایه، اکثر افراد چشم‌انداز مثبتی برای سهم تصور کنند و ارزش سهم را در قیمت‌های بالاتری ببینند و در روز بازگشایی قیمت‌هایی بالاتر از قیمت تئوریک سهم را جذاب دانسته و برای خرید سهم با سایرین رقابت کنند.
همین امر موجب خواهد شد که قیمت افزایش یابد و چون در روز بازگشایی دامنه نوسان باز است حتی ممکن است ارزش داریی فردی که قبل از برگزاری مجمع افزایش سرمایه سهم را خریداری کرده است به مقدار قابل‌توجهی افزایش یابد. در حالت آخر نیز ممکن است اتفاق خاصی نیفتد و قیمت سهم دقیقاً در محدوده‌های قیمت تئوریک باز شود.
افزایش سرمایه خوب است یا بد؟
در واقع مولفه‌های مختلفی منجر به ایجاد افزایش سرمایه در شرکت‌ها می‌شود برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: تورم، روند صعمودی قیمت‌ها، نوسانات ارزی و … . به صورت کلی فرایند افزایش سرمایه یکی از تصمیم‌های مطلوب در راستای تامین منافع سهامداران در بازار سرمایه است که به شکل‌های مختلف قابل اجرا است. افزایش سرمایه باعث بهبود وضعیت تولید، سودآوری بیشتر برای شرکت و تامین منابع مالی جدید می‌شود. انتشار اخبار افزایش سرمایه برای سهام یک شرکت بورسی، تاحدودی به عنوان اخبار مثبت برای آن سهم در نظر گرفته می‌شود و سرمایه‌گذاران با بررسی‌های خود، می‌توانند تصمیم بگیرند که در افزایش سرمایه مورد نظر شرکت کنند یا خیر.
سخن آخر
طبق مطالب ارائه شده بعد از افزایش سرمایه در بورس، سهم ممکن است بر اساس قیمت تئوریک بازگشایی شود و یا آنکه بیشتر یا کمتر از آن باشد و افزایش سرمایه یک شرکت لزوماً به معنای ارزنده بودن سهام شرکت موردنظر نخواهد بود. به این موضوع اشاره کردیم که افزایش سرمایه موجب کاهش قیمت سهام خواهد شد ولی تعداد سهام سهامداران قبلی به همان نسبت افزایش سرمایه، اضافه خواهد شد. در این بین مرسوم‌ترین این روش‌ها افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران و بهره‌مندی آنان از گواهی حق تقدم در سهام جدید شرکت است.
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)